Cinemaximiliaan: woonkamer voor nieuwkomers

Cinemaximiliaan at asielcentrum Sainte Ode

Op 17 november ontving Cinemaximiliaan de Vlaamse Cultuurprijs voor Sociaal-Cultureel Volwassenenwerk 2015 uit handen van minister van Cultuur Sven Gatz. Cinemaximiliaan zag een jaar geleden het daglicht als een pop-up initiatief in het vluchtelingenkamp in het Maximiliaanpark. Het initiatief groeide al snel uit tot een uitgebreid netwerk van nieuwkomers – vooral artiesten, kunstenaars en filmmakers – die zich ook vandaag nog inzetten om een filmaanbod te verzorgen in asielcentra over heel Vlaanderen.

Oplaadpunt voor nieuwkomers

Ongeveer 1 jaar geleden trokken documentairemaakster Gwendolyn Lootens en filmhistoricus Gawan Fagard met een beamer en scherm naar het Maximiliaanpark om een film te tonen aan de bewoners van het vluchtelingenkamp. “De filmvertoning werd erg goed onthaald. Onze kleine pop-up cinema bracht letterlijk licht in de duisternis die avond” vertelt Gwendolyn. “Al snel mobiliseerden we mensen uit onze omgeving – vrienden of kennissen – om ons mee te komen helpen in het park. Alles gebeurde vrijwillig.”

De pop-up cinema groeide uit tot een “oplaadpunt”: letterlijk om je telefoon op te laden en zo het contact met het thuisfront te bewaren, maar ook figuurlijk – de ontmoetingen die ontstaan, de gesprekken die in gang worden gezet … het geeft nieuwkomers energie en de nodige afwisseling tijdens het lange wachten op een beslissing van het commissariaat.

Aanvullend aanbod voor asielcentra

“Nadat het Maximiliaanpark werd opgedoekt, wilden we graag de contacten behouden die we hadden opgebouwd” vertelt Gawan, “Dus begonnen we iedereen toe te voegen aan een privégroep op Facebook. Op erg korte tijd konden we zo een uitgebreid netwerk uitbouwen van nieuwkomers en bewoners van hier die graag wilden helpen bij het organiseren van filmvoorstellingen en andere evenementen.”

Cinemaximiliaan besloot om het project door te zetten en trekt nu in heel België van asielcentrum naar asielcentrum om filmvertoningen te organiseren. “Voor de mensen die in asielcentra en noodopvangcentra verblijven, is er slechts een beperkt aanbod aan activiteiten terwijl mensen staan te popelen om dingen te organiseren, om andere mensen te leren kennen en om hun verhaal te delen.” vertelt Gwendolyn.

Het organiseren van deze voorstellingen vraagt een groot engagement van de betrokken vrijwilligers: “Het gaat vaak over één-op-één contacten: voor de ene nieuwkomer ben je vervoer aan het regelen, iemand anders heeft een slaapplaats nodig omdat de voorstelling in een andere stad doorgaat, en noem maar op. De vragen en de individuele begeleiding die de nieuwkomers nodig hebben, daagt Cinemaximiliaan uit om steeds opnieuw out-of-the-box te denken” legt Gawan uit.

Niet gewoon een filmpje kijken

Waar de films in het begin van het project vooral bedoeld waren als ontspanning, wordt er nu ook een inhoudelijk luik gekoppeld aan de filmscreenings: “We nodigen bijvoorbeeld filmmakers uit Syrië of Afghanistan uit en organiseren verdiepende debatten na de vertoning, samen met vertalers die het gesprek mee modereren. Op deze manier kunnen mensen vanuit verschillende landen echt met elkaar in verbinding komen, praten over moeilijkere onderwerpen en hun mening uiten. Voor nieuwkomers is het erg belangrijk dat zij gehoord worden. Ook door middel van pop-up cinema’s bij mensen thuis ontstaan er duurzame relaties tussen nieuwkomers en bewoners van hier. Op deze manier bouwen zij ook een eigen netwerk uit en komen zij in contact met mensen van buiten de asielcentra. Naast de klassieke taallessen of administratieve ondersteuning vanuit de asielcentra, draagt Cinemaximiliaan dus ook haar steentje bij aan de integratie van nieuwkomers.”

“Cinemaximiliaan is een ‘woonkamer’ die nooit te klein is, er is altijd tijd voor nieuwe mensen, ideeën en initiatieven.”

Een vorm van waardering

En wat betekent deze prijs voor Cinemaximiliaan? “Dat we worden gelauwerd door de minister betekent voor ons een erkenning van het feit dat integratie niet enkel verloopt via het vervullen van basisbehoeften.” vertellen de initiatiefnemers, “Door Cinemaximiliaan hebben we ondervonden hoe primair de nood is aan bewogen zijn en bewogen worden, aan warme uitwisselingen en diepgaande inhoud. Zeker voor mensen die zich in precaire situaties bevinden. Films en kunst zijn in die zin een katalysator om met elkaar in contact te komen, cultuur uit te wisselen en debat op gang te brengen, en een breed netwerk te vormen zonder grenzen en afbakeningen.”