• Spring naar de hoofdnavigatie
  • Door naar de hoofd inhoud
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Socius.be

Steunpunt sociaal-cultureel

  • Twitter
  • Facebook
  • YouTube
  • Slideshare
  • Login
  • Start
  • Socius
    • Wat we doen
    • Hoe we het doen
    • Maak kennis met het Socius-team
    • Prijspolitiek
    • Zaalverhuur
  • Sector
    • Over de sector
    • Werksoorten
    • Organisaties
    • Vacatures
  • Decreet
  • Agenda
  • Nieuws
  • Blog
  • Kennis
    • Artikels
    • Tools
    • Publicaties
  • Contact

Acht verschijningsvormen waartussen groepen balanceren

19 april 2018 door Gie Van den Eeckhaut

LynnDelbeecke

Mensen zijn onvoorspelbaar, groepen van mensen dus ook – want zij bestaan uit een veelvoud aan onvoorspelbare interacties. Toch kunnen we terugkerende verschijningsvormen herkennen in de evolutie van een groep: patronen die de ontwikkeling van een groep markeren. Een verschijningsvorm krijgt zijn naam gebaseerd op de meest voorkomende interactievorm tussen mensen op dat moment. Je observeert en waardeert als begeleider wat mensen doen als ze bij elkaar zijn. Op basis daarvan kan je vaststellen wat de verschijningsvorm van de groep op dat bepaald moment is.

Onderstaand model helpt je bij het inschatten van de staat van een groep, bijvoorbeeld wanneer je cursus geeft of een team of afdeling begeleidt.

Vier positieve verschijningsvormen

Groepen kennen vier positieve verschijningsvormen. Dat zijn verschijningsvormen die duiden op een gezonde evolutie in de groep.

Verbinden: In deze verschijningsvorm zie je mensen elkaar opzoeken en nieuwsgierig zijn naar elkaar. Ze zoeken naar het gemeenschappelijke. Ze willen van elkaar weten waarmee ze bezig zijn. Ze praten over gemeenschappelijke kennissen, hobby’s, kenmerken. Ze verbeelden samen wat ze zouden kunnen doen. Ze brengen pauzes met elkaar door. Ze zorgen voor elkaar en zoeken elkaar op. Ze zijn blij met alles wat gemeenschappelijkheid teweegbrengt. Ze vinden het van binnen uit nodig om bij elkaar te zijn en met elkaar samen te werken. Verbinden kan relationeel zijn – maar kan ook betrekking hebben op de taak: samen leren, samenwerken, afstemmen, elkaar informeren enz.

Verzetten: In deze verschijningsvorm staat het verhelderen van het verschil centraal. Mensen geven aan dat ze het niet eens zijn met elkaar en dat ze iets anders willen of iets anders nodig hebben. Dat kan aanleiding geven tot discussies, tot conflict of het zichtbaar worden van grote verschillen in posities. Interacties kunnen spannend aanvoelen, ongemakkelijk. In gezonde groepen wordt het verzet uitgesproken: het verzet mag er zijn, en de spanning die ermee gepaard gaat, leidt als het goed gaat tot een oplossingsgerichte dynamiek. Verzet is positief omdat er inzet uit blijkt: mensen tonen in hun verzet dat ze willen dat de groep voor hen een plek wordt waarin het verschil en hun eigen uniciteit een plaats kunnen hebben.

Verankeren: Bij deze verschijningsvorm draait alles rond het stabiliseren en voorspelbaarder maken van het leven en werken in de groep.  De interacties krijgen een meer vaste vorm. Mensen hebben nood aan die voorspelbaarheid: ze weten graag hoe de dingen gaan verlopen, of wat hun plaats of rol kan zijn in de groep. Dat creëert veiligheid en de rust die nodig is om zich goed te voelen in de groep. Bij het verankeren kan impliciet of expliciet duidelijkheid gecreëerd worden. Dat kan gebeuren door bepaalde gewoontes te vormen of bij te stellen. Door werkprocedures vast te leggen. Door afspraken te maken en samen uit te zoeken hoe de groep in de toekomst dient te functioneren. Wat de groep samen wil realiseren of hoe de groep wil samenwerken, wordt in kaders gegoten of in een evoluerende groepscultuur werkzaam.

Verwezenlijken: We spreken van verwezenlijken als de groep zich ten volle concentreert op het realiseren van wat de groep samenbrengt: de groepstaak. Dit houdt in: de leerprocessen die ze voor ogen hebben, het plezier dat ze samen willen maken. Ze verwezenlijken waar ze voor bestaan. Ze maken hun doelen waar. Je herkent dat aan de flow waarin gewerkt wordt, aan de concentratie waarmee dingen gebeuren. Je merkt dat aan het vrij, spontaan of onbevangen samen werken, leren en leven, waarbij de focus ligt op het realiseren en presteren, op kwaliteit en op de gewenste output.

Er zit een zekere logica in deze vier verschijningsvormen. Intuïtief zou je kunnen zeggen dat mensen zich eerst met elkaar dienen te verbinden om dan pas de verschillen te merken en op te komen voor de eigen individuele behoeften. In het conflict dat daardoor ontstaat, kan de groep doorgroeien naar oplossingen om te leren omgaan met die verschillen – oplossingen die kunnen verankerd worden in procedures en gewoonten. Als de groep erin slaagt om de verschillen op zo’n manier door te werken, kunnen mensen echt samen hun doelen verwezenlijken en samen goed presteren.

De realiteit laat echter zien dat gezonde groepen altijd ‘wiebelen’ tussen elk van de verschillende verschijningsvormen: ze springen als het ware van de ene in de andere verschijningsvorm en soms zijn die overgangen vrij bruusk. Ze beginnen ook niet altijd met verbinden: soms staat eerst het verzet voorop (“Waarom moeten wij hier samenwerken, ik werk toch liever alleen?”). Soms begint een groep meteen heel goed samen te werken en ontstaat de verbinding in het succesvol realiseren van taken. Of blijkt na een tijdje dat de samenwerking niet tot verbinding maar tot conflict leidt – conflict dat moet opgelost worden door verbinding te creëren of door de procedures te verbeteren.

Vier negatieve verschijningsvormen


Voor elk van de vier positieve verschijningsvormen, bestaat ook een negatieve verschijningsvorm. Die wordt zichtbaar wanneer de positieve verschijningsvorm niet voldoende gevoed en onderhouden wordt door de juiste condities te creëren.

Verbrokkelen: Waar verbinden niet lukt, ontstaat verbrokkeling. De groep ‘atomiseert’: mensen trekken zich terug op hun eigen eilandje en gaan hun eigen weg. Of ze vallen terug op kliekjes die weinig interactie hebben met andere groepjes of zich zelfs heimelijk of openlijk afzetten tegen anderen. De groep mist dan kansen op feedback en op de meerwaarde die kan ontstaan door de interactie.

Verzwijgen: Waar verzetten wordt vermeden, ontstaat verzwijgen. Als er te weinig ruimte of veiligheid is, of als verzet in het verleden niet tot het gewenste resultaat of misschien zelfs tot ruzie heeft geleid, gaan mensen verzet uit de weg. Ze houden hun mond. Ze verzwijgen het verschil, uiten hun mening niet openlijk en vermijden conflicten. De negatieve energie die daarmee gepaard gaat, uit zich in destructieve strategieën: roddelen, saboteren, afhaken, terugtrekken. De groep mist dan de kans om recht te doen aan de verschillen tussen mensen en deze verschillen om te zetten in een rijker samen zijn en samen werken.

Verstarren: Waar verankeren overdreven wordt, ontstaat verstarring. Verankering moet een zekere voorspelbaarheid en daarmee gepaard gaande veiligheid dienen. Maar als gewoontes, procedures of bepaalde aanpakken boven kritiek en evolutie verheven geraken, zetten ze de groep vast. De groep mist dan de kans om de eigen aanpak en gewoontes voortdurend te verbeteren in functie van wat de omgeving nodig heeft of in functie van de eigen evolutie van de groepsleden.

Verglijden: Waar de focus op het verwezenlijken van het groepsdoel vervaagt, verglijdt de groep naar een verzameling van individuele doelen, projectjes en belangen. Dat ontstaat als de groepsleden geen gevoel hebben voor het gedeelde belang of het gedeelde project. Omdat het te onduidelijk is. Omdat ze er niet toe gemotiveerd zijn. Of omdat het onhaalbaar is. Realistische, gedeelde doelen vormen de remedie. Anders mist de groep de extra energie en kwaliteit die ontstaat door gezonde synergie.

Meer weten?

Wil je je graag verdiepen in de dynamiek van groepen? Bekijk dan zeker de blogs ‘Prestatieverlies in groepen’, ‘Leven en werken in groepen’ , ‘Dynamiek in groepen lezen’ , ‘In de juiste plooi: over patronen in groepen‘, ‘Afdelingsbegeleiding op maat’ of kom naar de introductiecursus ‘Werken met groepen’ op donderdag 31 mei.

blog agogisch handelen

Lees ook

blog - 24/01/2018 RodWaddington-Lic.CreativeCommons:https://flic.kr/p/bWx1Fb

In de juiste plooi: over patronen in groepen

blog - 09/06/2016 Maryalena-Lic.CreativeCommons:https://flic.kr/p/axH8Kw

Werken met talenten

artikels - 23/02/2017 MikeGifford-Lic.CreativeCommons: https://flic.kr/p/pUUzp9

Iedereen racist? Over onverdraagzaamheid en de multiculturele samenleving

Over Gie Van den Eeckhaut

Gie legt met plezier het nieuwe decreet sociaal-cultureel volwassenenwerk aan je uit. Maar ook maatschappelijk innoveren en groepsdynamica blijven hem boeien. Gie is daarnaast aanspreekpunt voor de gespecialiseerde vormingsinstellingen.

  • E-mail
  • Tel: 02 215 27 08

Primaire Sidebar

Overzicht

  • Sociaal-cultureel werk moet ergens over gààn
  • Superdiversiteit
  • Inbound marketing voor nonprofits: vertel je verhaal
  • Growfunding/BXL
  • De communicatie­medewerker als contentmanager
  • Online campagnevoeren: Wat we kunnen leren van de Ice Bucket Challenge
  • 9 Tools voor kennismanagement – deel 1
  • 9 Tools voor kennismanagement – deel 2
  • Peer-to-peer in het sociaal-cultureel volwassenen­werk?
  • Solidariteit bevorderen via social media
  • Niet voor zwartkijkers: de SWO-ART
  • Een Facebookpagina voor je vereniging: 7 tips
  • Stilte! Een nieuw geluid
  • Leren van burger­initiatieven: ‘vitale coalities’
  • Trage vragen, oude verhalen
  • De kracht van je vereniging zit lokaal
  • Bottom-up werken met vrijwilligers
  • Ruimte voor initiatief
  • De kracht van een goed verhaal
  • Merhaba geeft holebi’s met migratieachtergrond een krachtige stem
  • Community of practice: professionals leren van elkaar
  • Wat drijft de innovator?
  • Afdelingsbegeleiding op maat
  • Van vrijwilligers­management naar betrokkenheids­management
  • Internationaal bewegings­werk: leer uit het verleden
  • Legale foto’s op je website
  • Voelschorten tackelen taboe rond dementie
  • Geef mee vorm aan de superdiverse samenleving
  • 1 miljoen Vlamingen zet zich vrijwillig in
  • De boer op met Voedselteams!
  • Vrijwilligerswerk: niet minder maar anders
  • AIF+: versterking in een wereld van diversiteit
  • Hoe lang leeft jouw beleidsplan?
  • Theater Tievo werkt aan een inclusieve samenleving
  • VtbKultuur brengt mensen samen met Planidoo
  • Leiderschap bij weerstand
  • Vrijwilligers, het DNA van Amnesty International
  • Van individu naar transitieambassadeur bij Vormingplus
  • Selfcity BXL: Brusselse burgerinitiatieven in beeld
  • Sleutelcompetenties voor een leven lang leren
  • Leiderschap als sleutel tot verandering in de superdiverse samenleving
  • Creatief omgaan met digitale technologie
  • Slim meten om je site te verbeteren
  • OefenSCHOLEN voor democratie
  • Dynamiek in groepen lezen
  • Dans als typologie voor de vrijwilligersorganisatie
  • Hallo politici slaat brug tussen burger en politiek
  • Sterke vrijwilligers door sterke communicatie
  • Delen en repareren met Netwerk Bewust Verbruiken
  • De rol van ‘etniciteit’ bij diversiteitsvraagstukken
  • Lobbyen bij de EU
  • Met welke freelancer ga jij in zee?
  • Drie toponderzoeken voor sterk sociaal-cultureel werk
  • Over educatie, verlangen en volwassenheid
  • Werken met talenten
  • Werken met tijdelijke ruimtes
  • Sociaal-cultureel werk in digitale transformatie
  • De gelukskaravaan
  • Sint-Pieters Deelt
  • Een blik achter de parlementaire schermen
  • Iedereen aan het roer: Commons Josaphat
  • De maatschappelijke oorzaken van burn-out
  • Marketing begint bij je missie
  • Samenwerken met de profit: de ethische code van FairFin
  • Als de supermarkt maar open blijft
  • Werken met ruimte in de stad
  • Cinemaximiliaan: woonkamer voor nieuwkomers
  • Timotheus vaart nieuwe wegen
  • Tips om vrijwilligers te waarderen
  • De ‘New Skills Agenda’
  • Vormingplus Waas-en-Dender gluurt bij de buren
  • Naar meer cultuurparticipatie met Pretloket
  • Peilen naar de impact van sociaal-culturele praktijken
  • De vier levensfasen van een afdeling
  • De 20 populairste berichten op je site
  • Denken vanuit de klant: werken met persona’s
  • Hoe lokale afdelingen en vrijwilligers inspireren?
  • ‘De coulissen’ en ‘de scene’: leven en werken in groepen
  • Van goed naar duurzaam medewerkersbeleid
  • Samen sterk
  • Bed, bad, brood en Bach?
  • Politiserend werken
  • In de voetsporen van ‘Van Gogh’
  • Prestatieverlies in groepen: hoe pak je het aan?
  • Loopt je communicatie volgens plan?
  • Groots denken over educatie
  • Het nieuwe leren 1 – Leren in de digitale samenleving
  • Succesvol begeleiden van veranderingsprocessen
  • Toestand vzw wint Ultima 2017 SCVW: 10 weetjes op een rij
  • De regio en de straat
  • Duurzaam denken over educatie
  • Het nieuwe leren 2 – Een gevarieerd leerlandschap
  • On the move
  • Het nieuwe leren 3 – De mechanismen van geconnecteerd leren
  • Motieven van vrijwilligers
  • Burgerinitiatieven in de participatiesamenleving
  • Het nieuwe leren 4 – software en platformen
  • “Eerst charmeren, dan attaqueren”
  • Het nieuwe leren 5 – Blended learning of online en offline combineren
  • In de juiste plooi: over patronen in groepen
  • Welke verandering heb jij voor ogen?
  • Een warm nest voor innoverende ideeën
  • Verander alles: Kempenaars bundelen de krachten
  • Je stakeholders betrekken
  • Missiegedreven vrijwilligersbeleid 1: bezield vrijwilligerswerk
  • Acht verschijningsvormen waartussen groepen balanceren
  • Wij- versus zij-denken en hoe eruit te geraken
  • De Maekerij: méér dan een hobbyclub
  • Over vroeger, morgen en nu
  • Missiegedreven vrijwilligersbeleid 2: visie op vrijwilligerswerk
  • Sharing is caring
  • Het nieuwe leren 6 – 7 gouden tips voor de lancering van je online cursus
  • Maak kennis met onze nieuwe collega
  • Waarom je nooit uit je woorden geraakt als je over groepen praat
  • Slapende reserves: een onethische hypotheek op onze dienstverlening?
  • David Troch: “slam poetry geeft je een frisse kijk op hoe je iets neerpent”
  • Guy Redig: “De sociaal-culturele sector heeft een identiteit nodig, een smoel”
  • Coachend leidinggeven is een basishouding, een attitude
  • Weg met de oude blanke man?
  • Zijn we in 2021 op weg naar échte Europese uitwisselingen?
  • In 2050 leren we om te werken én te leven
  • Genieten van de wijsheid van Paul Scheffer
  • 5 tips voor het opstellen van je beleidsplan
  • “Gebruik digital storytelling om mensen sociaal weerbaarder te maken”
  • 5 gouden tips voor nieuwkomers in het #SCVW
  • VIDEO-INTERVIEW: Pepijn Kennis over constructief activisme
  • Dit zijn de non-profit technologietrends van 2019
  • Maak kennis met onze nieuwe collega Paco
  • Chokri Ben Chikha: “Stereotypen kan je doorbreken”
  • Neemt jouw team deze 5 rollen op?
  • Zo maak je jouw organisatie ‘communicatieminded’
  • Afdelingsbegeleiding in 6 stappen
  • 5 lessen voor een digitale transformatie op maat van jouw publiek
  • Hoe kunnen we als middenveld het Europese beleid beïnvloeden?
  • Waarom je missie en visie ook je mantra moeten zijn
  • 3 waardevolle inzichten voor jouw bestuur
  • Rollen en functies: twee kanten van dezelfde medaille?
  • Moet je in onze sector wel een kwaliteits­handboek hebben?
  • Hallo micro: persoonlijke ver­halen uit super­divers Vlaan­deren
  • Stef Steyaert: “Onze democratie is niet in crisis, ze is in transitie”
  • Back to basics: luisteren naar je leden met ‘Sensemaker’
  • Mogen we je voorstellen aan onze nieuwe collega: Debbie
  • Maak kennis met onze nieuwe collega en Jack of all trades: Vincent
  • Mobiliseren met impact? Dit zijn de 10 tips van Climate Express
  • Ruben Mersch: “Nuance is veel sexyer dan de steriliteit van het grote gelijk”
  • Maak kennis met jouw nieuwe go-to-person en Deurnese ijsbeer: Silke
  • Mogen we je voorstellen aan onze nieuwe goedlachse collega: Nele
  • Tine Hens en Koert Debeuf laten in hun brieven kijken
  • Ik wil echt voorbij die ‘witte tranen’ geraken
  • Wat we van MAVEP kunnen leren over hoe we onze vrijwilligers waarderen
  • Zo ga je als organisatie bewust om met verandering
  • Investeren in een sociaal-cultureel project? Dat kan met een cultuurkrediet
  • Video: Fred Dhont over cultuureducatie
  • Een straffe praktijkbeschrijving: Over ‘t leven
  • We gaan op Erasmus en nemen mee …
  • HOW-TO: in 7 stappen succesvol een webinar organiseren
  • Webinar: Impactgedreven werken met ‘Theory of Change’
  • Liefde is … samen eten bij Cultureghem en De Ruimtevaart
  • Telewerken: tips en tricks
  • Jouw digitale gereedschapskist om samen te werken en te communiceren
  • Video & chat: welk platform moet ik kiezen?
  • Webinar: ‘Welk platform kiezen?’
  • Help! Mijn site is gehackt
  • Webcast: subsidieregelingen voor sociaal-culturele projecten
  • Hoe veilig is Zoom?
  • Samenwerken met andere organisaties: yay or nay?
  • Podcastgalore: wat de afwas me leerde over interculturaliteit
  • Corona: brandstof voor politiserend werken
  • 9 tips voor meer interactie in je virtueel vormingslokaal
  • Marit Ginevro: “Brave meisjes komen in de hemel, stoute meisjes overal”
  • Nieuwe vormen van verenigen: pionieren op een scharniermoment
  • Hoe kunnen gemeenten lokale burgerinitiatieven laten bloeien?
  • “Diversiteitscommunicatie is eigenlijk normaliteitscommunicatie: het hoort zo te zijn”
  • Videoreeks: een handelingskader om politiserend te werken
  • Briefwisseling Anya Topolski en Mark Elchardus over waarden en normen
  • Ode aan de sociaal-cultureel werker
  • AAN TAFEL MET ONZE MINISTER VAN CULTUUR
  • VIDEOREEKS: een nieuwe wereld na corona?
  • Zoomdebat: politisering in de strijd tegen racisme
  • Video-interview: Chantal Mouffe over de radicale democratie
  • Gratis replay: Hoe stel je je kritisch op tegenover Siri en Alexa?
  • Video-interview: waarom zwijgen geen optie is
  • Pulse neemt je mee op digitale praktijksafari bij Hof van Busleyden
  • Een cultureel vaccin voor de Oostendse woonzorgcentra
  • Betül Demirkoparan: “Theekransjes zijn leuk maar je mentaliteit is het belangrijkste, niet wat je eet of drinkt”
  • Amani El Haddad: “De persoonlijke banden in onze sector tonen dat sociaal-cultureel werk meer is dan wérk”
  • Els Vrints: “Als mensen zich gehoord zien, gebeurt er iets magisch”
  • Simon Luyts: “Laten we de coronacrisis gebruiken als hefboom voor verandering”
  • Maak kennis met deze ‘newbies’ binnen het decreet sociaal-cultureel werk
  • Spanningen in je team? Zo ga je ermee om
  • Welkom Joren!
  • Mogen we je voorstellen aan onze nieuwe collega: Zé Vandenhoeck
  • Van betrokkenheid naar vrijwillige actie in 3 bewegingen

Vormingsaanbod decreet

  • Geen evenementen

Footer

Over socius

  • Wat we doen
  • Wat we doen
  • Hoe we het doen
  • Bestuur
  • Maak kennis met het Socius-team
  • Prijspolitiek
  • Contact

Over deze website

  • Registreren
  • Inloggen
  • Vacaturebank
  • Vacature plaatsen
  • Gebruiksvoorwaarden & copyright
  • Privacyverklaring
  • Socius netwerklogin

Ook van ons

  • veranderalles.be
  • prettiggeleerd.be
  • Twitter
  • Facebook
  • LinkedIn
  • Slideshare
  • YouTube
Creative Commons Licentie

© 2021 · Socius - Steunpunt Sociaal-cultureel Werk · Sainctetelettesquare 19, 1000 Brussel · welkom@socius.be · 02 215 27 08