De toekomstvisie van de Vlaamse regering voor Vlaanderen in 2050? Een regio die sociaal, open, veerkrachtig én internationaal is. Die welvaart en welzijn op een innovatieve en duurzame manier creëert. Een Vlaanderen waarin iedereen meetelt. Met Visie 2050 tekent deze regering voor een toekomstproject dat op vlak van ambitie niet moet onderdoen voor ‘Vlaanderen in Actie’ (ViA) van de Vlaamse regeringen Leterme I en Peeters I en II. In deze blog zoomen we in op ‘levenslang leren’, een van de zeven kernconcepten binnen de toekomstvisie van onze huidige regering.  

Systeeminnovatie en ‘multi-actor governance’

De lat ligt hoog. De regering wil met Visie 2050 niet morrelen in de marge, maar sterk inzetten op systeeminnovatie en multi-actor governance. Dat laatste komt neer op een partnerschap met álle spelers van de maatschappelijke vijfhoek: bedrijven, overheden, kennisinstellingen, financiële instellingen en burgers en verenigingen.

Om de nodige veranderingen te realiseren, legde de Vlaamse regering maar liefst zeven transitieprioriteiten vast:

• Industrie 4.0
• Mobiliteitstransitie
• Slim wonen en leven
• Energietransitie
• Circulaire economie
• Samen wonen en leven
• Levenslang leren

De lerende levensloopbaan

Binnen de transitieprioriteit ‘levenslang leren’ focust de Vlaamse overheid heel duidelijk op wat ze de ‘lerende levensloopbaan’ noemt. Ook opvallend is dat ze haar visie hierover wil vernieuwen. Die vernieuwing is volgens de regering vanzelfsprekend – en dringt zich zelfs op – in het licht van de steeds groter wordende impact van technologische ontwikkelingen op zowel jobs, kwalificaties als vaardigheden. In de toekomst zullen er jobs verdwijnen, maar evenzeer nieuwe – en vaak zelfs betere – gecreëerd worden. Een ding is zeker: bijna alle jobs zullen inhoudelijk veranderen. De houdbaarheidsdatum van competenties zal bovendien gevoelig inkorten.

Kennis opdoen is en blijft de sleutel tot innovatie. Wat wel zal veranderen, is de manier waarop we leren.

Maar de regering heeft nog heel wat andere argumenten om in te zetten op die vernieuwing. Zo zijn er nog trends die een impact zullen hebben op de loopbaan van de toekomst: toenemende individualisering, flexibilisering, meer polygame arbeidsverhoudingen, ‘uberisering’ en het actief ouder worden. Al deze evoluties zullen loopbanen en arbeidsrelaties dus flink hertekenen, waardoor we met het oog op de toekomst anders moeten beginnen nadenken over jobs en loopbanen. Dat laatste impliceert ook anders leren. Kennis opdoen is en blijft de sleutel tot innovatie, ook al zullen competenties in de toekomst minder lang meegaan. Wat wel zal veranderen, is de manier waarop we leren.

De Vlaamse regering denkt aan een paar evoluties die vandaag al zichtbaar zijn. Zo maakt duaal leren (ofwel: leren op de werkvloer) gestaag opgang. Dit kan zowel tijdens de studies zelf als on the job in het volwassen werkleven. Ook zien we nu al een stijging van nieuwe leervormen zoals flexibele leerwegen, open online cursussen en informeel leren in de vrije tijd. De regering wil daarnaast inzetten op leren in dialoog én in samenwerking met de brede samenleving – en met de industrie en de arbeidsmarkt in het bijzonder. De leerling moet meer inspraak krijgen en de rol van de leerkracht zal meer en meer evolueren naar die van coach. Bovendien zal de aandacht voor gelijke onderwijskansen toenemen.

Meesterschap, ruimte en verknoping

Om deze transitie te versnellen, stelden Vlaams minister van Werk Philippe Muyters en Vlaams minister van Onderwijs Hilde Crevits een groep samen van zestien  frisdenkers, kantelaars, vernieuwers en koplopers in de wereld van werk en onderwijs. De opdracht: ongebonden nadenken en een inspirerende visie uitwerken voor het leven, leren en werken van morgen.

Vijf groepsbijeenkomsten resulteerden in een toekomstvisie, gewenste transitiepaden en een agenda voor de toekomst. Geen gedetailleerd scenario, wel inspirerende beelden van leven, leren en werken in de toekomst. Van experimenten en proeftuinen tot lerende netwerken. Het idee dat tijdens de vergaderingen naar boven kwam: leren is inherent aan de toekomst. Je leert niet alleen om te werken, maar ook om te leven. Learning to be en learning to live together.

Leren is inherent aan de toekomst: je leert niet alleen om te werken, maar ook om te leven.

In het rapport Leven, leren en werken in 2050 lees je alles over de kijk van deze groep op de ‘mozaïek van een mensenleven’ in 2050. Vertrekkende vanuit drie centrale gedachten , namelijk meesterschap, ruimte en verknoping, werden gewenste transitiepaden geschetst.

Benieuwd? Bekijk dan zeker onderstaande animatievideo.

En nu?

In september presenteerde de transitiegroep haar visie aan Philippe Muyters en Hilde Crevits. Zij zien het rapport eerder als een start- dan een eindpunt. Bovendien willen ze iedereen betrekken bij hun vernieuwingsnetwerk om deze visie verder in te kleuren en uit te voeren. Want ieder van ons heeft een rol te spelen. Een transitie komt er nooit in één dag. Elk begin, hoe klein ook, is een goed begin. Of om het met de woorden van Robert Costanza te zeggen: “the best way to predict the future is to create it”.

Leestips

Wil je graag meer weten over de visie van de Vlaamse overheid rond levenslang leren? Lees dan zeker de startnota Levenslang leren en de dynamische levensloopbaan die op 10 maart 2017 goedgekeurd werd.

Als je je nóg meer wilt verdiepen in het thema, geven we je graag de tekst Toekomstverkenning arbeidsmarkt en onderwijs 2050 als leestip mee.

Infosessie

Op donderdag 6 december organiseert het ESF een infosessie in Brussel rond de oproep ‘Transitie leren, leven en werken in 2050’. Tijdens deze sessie wordt de oproep toegelicht, kan je vragen stellen en krijg je meer informatie over hoe je experimenten opstart in het licht van de transitieprioriteit levenslang leren. Inschrijven kan nog tot 5 december via esf-vlaanderen.be.