Welke motieven hebben vrijwilligers voor hun engagement? We stellen je het model van de vier figuren van betekenisverlening voor en laten enkele vrijwilligers aan het woord over het waarom van hun vrijwillige inzet.

Taken en types vrijwilligers

Verschillende taken worden opgenomen door vrijwilligers in het sociaal-cultureel volwassenenwerk: bijvoorbeeld bibliotheek-op-orde-steller bij Bond Zonder Naam, de autodeelheld bij Autodelen.net, medewerker schrijfmarathon of actievrijwilliger bij Amnesty International Vlaanderen, ouderen die ouderen met dementie helpen bij S-Plus, voorzitter van een lokale vereniging bij Internationaal Comité of medewerker Donderdag Veggiedag nieuwsbrief bij EVA.

Sociaal-culturele organisaties zijn creatief in het bedenken van ‘types’ vrijwilligers, bijvoorbeeld de gezellige duivel-doe-al van KVG Vorming. Sommige organisaties gaan zelfs zo ver dat ze een online test ontwikkelen zodat jij te weten kan komen welk type vrijwilliger jij bent of welke taak het best bij jou past. Via de Doe de test van VIVA-SVV kom je te weten of je een ‘sociaal beestje’, ‘pietje precies’ of ‘doener’ bent. Via de Doe de scan van Oxfam-Wereldwinkels ontdek je dan weer of je een educatieverantwoordelijke, bestelverantwoordelijke of etalagiste bent.

Welke betekenis geven mensen aan hun vrijwillige inzet?

Socius ontwikkelde het model van de 4 figuren van betekenisverlening in sociaal-culturele praktijken. Uit dit onderzoek blijkt dat iedereen zijn eigen betekenis geeft aan zijn vrijwillige inzet. We zien vier prototypes van vrijwilligers in die betekenisverlening: de ‘sociaal-veranderaars’, de ‘buitenbloeiers’, de ‘binnenbloeiers’ en de ‘passanten’.

De betekenis die je geeft aan je vrijwillige inzet kan variëren doorheen je levensloop. We spreken over prototypes omdat elk individu uiteraard uniek is en niet altijd in één figuur van betekenisverlening kan worden gevat. Dat is ook niet de bedoeling van het model. Het model is wel interessant om je te helpen kijken naar je eigen vrijwilligers zodat je hen op maat kan begeleiden.

• Sociaal-veranderaars

Deze vrijwilligers streven duidelijke maatschappelijke veranderingen na. Hun participatie is sterk bepalend voor hun leven. Ze willen mensen helpen, zichzelf nuttig maken en het goede doel steunen.

Getuigenissen van vrijwilligers:

• “De energie van het geven: jaren heb ik het weggeduwd, verzwegen en geminimaliseerd. Maar wat écht is en de kern van wie je bent, stop je niet zomaar in het eerste het beste hoekje van de kamer om er af en toe van ver eens naar te loeren. En dus kwam het er ongehoorzaam weer uit. Het heeft gewonnen, dat gevoel van waarlijk wat te betekenen in het leven van iemand anders. Beter gezegd, ik heb het laten winnen. En met die beslissing ging mijn hart helemaal open staan.” Griet, vrijwilliger bij Vluchtelingenwerk Vlaanderen
• “Als je dan hier ziet dat mensen genieten van die avond, da’s heerlijk. Dat geeft veel voldoening.” Vrijwilliger voor ‘Veggie for the world’ bij EVA
• “Hoe dat voelde? Dat voelde zinnig. Zonder dat geld een rol speelde, zonder dat ook maar iets anders dan het werk een rol speelde: vrijwilligerswerk is in essentie een doel op zich. Je doet het omdat je het werk belangrijk vindt, niet omdat je de dingen die je er eventueel mee bereikt – geld of aanzien – belangrijk vindt. En het feit dát je het belangrijk vindt, maakt dat je er zelf ook positieve gevolgen van ervaart.” De Correspondent.
• “Vrijwilliger zijn vertrekt heel vaak vanuit verontwaardiging. Geconfronteerd met een wantoestand of met de slachtoffers van wat misgaat in de maatschappij, kiezen vrijwilligers ervoor om verontwaardiging om te zetten in engagement. Waar anderen klagen van aan de zijlijn, gaan vrijwilligers op zoek naar mogelijkheden om iets te dóen. Vrijwilligers zoeken een plek waar ze hun verontwaardiging kunnen omzetten in daden.” Tom, hoofd vrijwilligersbeweging Oxfam-Wereldwinkels

• Buitenbloeiers

Deze vrijwilligers willen samen-zijn en zich inzetten voor een groep. Door hun participatie geraken ze meer verbonden met de buurt, groep of gemeenschap. Ze willen aanzien of waardering krijgen, willen erbij horen.

Getuigenissen van vrijwilligers:

• “Door mijn vrijwilligerswerk leer ik heel veel vrouwen kennen: uit alle beroepsgroepen, uit alle windstreken, van verschillende leeftijden, maar allemaal met dezelfde idealen. Vaak zijn dit inspirerende vrouwen, naar wie ik opkijk en van wie ik veel kan opsteken. Het gevoel van verbondenheid met al deze vrouwen is moeilijk te beschrijven, maar het geeft mij een enorme drive.” Caroline, vrijwilliger bij Femma
• “Je wil een houvast voor jezelf creëren. Daarbij zijn andere mensen heel belangrijk. Wanneer je in een levensfase belandt waarin er een zekere structuur verdwijnt, zoek je logischerwijs naar iets waardoor je er terug bij hoort.” Kristine, vrijwilliger in Museum Dr. Guislain

• Binnenbloeiers

Deze vrijwilligers streven naar de ontwikkeling van hun eigen kwaliteiten. Ze willen zichzelf ontplooien.

Getuigenissen van vrijwilligers:

• “Vrijwilligerswerk beïnvloedt jouw persoonlijke ontwikkeling door ervaringen op te doen en uitdagingen aan te gaan. Wees niet bang om uit jouw comfortzone te komen en daag jezelf uit.” Mina, vrijwilliger bij Vluchtelingenwerk Vlaanderen
• “Op dit moment zie ik mezelf groeien op vlak van relaties met andere mensen. Ik kom bij Bond zonder Naam diverse en sterke personages uit verschillende lagen van de bevolking tegen. Mijn wereldbeeld verdiept en verbreedt. Ik woon in een sociaal achtergestelde wijk, maar door mijn ervaringen in ’t Café en andere sociale projecten kan ik veel beter kaderen wat er in mijn omgeving gebeurt. Het neemt bovendien mijn angst voor het onbekende weg. Ik voel mezelf volwassen worden dankzij deze sterke ontmoetingen.” Katrien, vrijwilliger in de Jongerenbrigade van Bond Zonder Naam

• Passanten

Zij zijn door nuttigheids- en nieuwsgierigheidsoverwegingen slechts incidenteel betrokken.

Meer weten?

Waarom zou jij willen weten wat vrijwilligers motiveert? Omdat jij mee hun engagement warm kan houden. Wil je dat jouw vrijwilligers zich blijven inzetten voor je organisatie? Motiveren op maat is de sleutel. Hou de website van Socius in de gaten voor meer inzichten rond het motiveren van vrijwilligers.