Bronnen voor een maatschappelijke contextanalyse
Welke bronnen kan je gebruiken om aan de slag te gaan?
Wij hebben rijkelijk geput uit de statistieken van de Vlaamse (Statistiek Vlaanderen), federale (Statbel) en Europese (Eurostat) overheid.
Waar mogelijk werken we het ‘statistische’ beeld over elk domein verder uit met meer specifieke bronnen. Zo gebruiken we ook de door de VN ontwikkelde set van indicatoren om voortgang in de Sustainable Development Goals te monitoren, de zogenaamde SDG-indicators. Veel doeloriënteringen van de SDG’s sluiten sterk aan bij missies en strategische doelen uit het sociaal-cultureel volwassenenwerk. De SDG-indicatoren laten ook toe om België internationaal te situeren. De beoordeling van gemonitorde ontwikkelingen (codes groen, oranje of rood) in relatie tot de geformuleerde doelen laat toe om gesignaleerde ontwikkelingen naar waarde te schatten. Ze geven met andere woorden een indicatie over de mate waarin we in Vlaanderen en Brussel al dan niet op spoor zijn om de SDG-doelen te behalen.
Naast de SDG-indicators zijn er nog andere relevante bronnen. Om ontwikkelingen in Vlaanderen en Brussel in een internationale context te situeren, vonden we heel wat relevante gegevens in Our World in Data. Daar vind je onderzoeksrapporten en gegevens over de belangrijkste uitdagingen voor onze wereld.
Waar mogelijk verrijken we het beeld binnen elk van de elf thema’s met meer gespecialiseerde bronnen. Denk maar aan indicatoren die UNIA bijhoudt over discriminatie, de Atlas superdiversiteit met uitzicht op de ruimtelijke spreiding van superdiversiteit in Vlaanderen en de imec.digimeter die het bezit en gebruik van media en ICT in Vlaanderen monitort. Naast statistieken gebruiken we wetenschappelijke analyses en bevindingen. We vonden heel wat inspiratie in het college ‘Globale uitdagingen voor een duurzame samenleving’ van de KULeuven en heel wat relevante inzichten over de verhouding tussen middenveld, markt, overheid en burgers in de vele rapporten van CSI-Flanders, een onderzoeksproject over de uitdagingen van en de innovaties op het middenveld in Vlaanderen. In de wegwijzer zelf verwijzen we nog naar meerdere van die specifieke wetenschappelijke analyses.
Statistieken geven meestal een cijfermatig beeld van maatschappelijke ontwikkelingen. Daar zit steeds vertraging op. Tijdens de redactie van deze voorzet beschikten we over cijfers tot 2021 en soms al tot 2022. De nieuwe beleidsperiode start echter in 2026. Daarom kan het interessant zijn om zelf ook eens in de bronnen te duiken en te zoeken naar updates voor die cijfergegevens die nauw aansluiten bij je missie en praktijken.
We kunnen ook verder in de tijd kijken en een terugblik op basis van statistieken aanvullen met prognoses en vooruitzichten. Zo maakt het Federaal Planbureau over een aantal maatschappelijke issues (waaronder sociaaleconomische kwesties en demografische ontwikkelingen) prognoses en vooruitzichten op basis van beschikbare data en modellen. Een aantal daarvan nemen we mee in deze wegwijzer.
Wil je door specifieke sociaal-culturele praktijken of door je regionale werking een meer ‘lokale’ contextanalyse maken? Dan kan je aan de slag met de gemeente- en stadsmonitor van Vlaanderen. Je vindt er data over armoede, cultuur en vrije tijd, demografie, onderwijs en vorming, werken, economie, lokaal bestuur, klimaat, milieu en natuur, mobiliteit, wonen, woonomgeving en ruimte, samenleven en zorg en gezondheid. Ook een aantal indicatoren van de duurzame ontwikkelingsdoelen (SDG’s) kan je tot op het niveau van gemeenten bekijken. Over dat en andere thema’s vind je heel wat informatie op schaal van de provincies.
Zelf cijfers verzamelen tot op lokaal niveau over de diversiteit in onze samenleving? Daarvoor kan je een beroep doen op het ‘Draaiboek omgevingsanalyse lokale diversiteit’ of op de resultaten van de SID-survey (samenleven in diversiteit) die in het najaar van 2023 beschikbaar zijn.