Digitale kloof
Niet iedereen beschikt over de nodige connectiviteit en technologie en kan zich dat ook niet (altijd) veroorloven. In 2021 had 3% van de inwoners van het Vlaamse Gewest van 16 tot 74 jaar nog nooit internet gebruikt. Dat aandeel ligt veel lager dan de voorgaande jaren.
De digitale kloof in termen van toegang tot een slim toestel en connectiviteit is sterk gelinkt aan het inkomen. Vooral voor personen met een laag inkomen is toegang niet altijd evident. In het algemeen situeert de toegangskloof zich eerder op het vlak van connectiviteitdan op het vlak van toestellen.
Hoewel bijna alle Vlamingen in een huishouden met computer of tablet leven, leeft volgens de ‘imec.digimeter 2022’ 13% in een huishouden waar maar één zo’n toestel ter beschikking is. Bovendien weegt voor 1 op 3 Vlamingen de kost voor betere connectiviteit (vast of mobiel) te zwaar op het budget. 26% kan de stap naar een beter ‘vast internet’-abonnement niet zetten, omdat dat te duur is.
De digitale kloof kan ook met vaardigheden te maken hebben. De digitale vaardigheden nemen af met de leeftijd en toe met de scholingsgraad en het inkomen. Bij de 55- tot 74-jarigen uit het Vlaams Gewest had 64% in 2021 geen digitale basisvaardigheden. Bij de laaggeschoolden was dat 75% en bij mensen met een inkomen onder de 1.499 euro 69%.
Volgens de barometer Digitale Inclusie 2022 bevindt België zich met 39% van de personen die in 2021 over zwakke digitale vaardigheden beschikken, boven het Europese gemiddelde (34%).
Barometer Digitale Inclusie 2022
Digitale vaardigheden zijn echter geen statisch gegeven. De nodige digitale vaardigheden van vandaag zijn niet die van morgen, waardoor het alsmaar belangrijker wordt te kunnen en te willen bijleren. De ‘imec.digimeter 2022’ observeert een afname in het (zelf)vertrouwenom digitale vaardigheden te leren (81%, -7 procentpunten in vergelijking met 2021), ook bij de 18-24-jarigen (87%, -7) en de 25-34-jarigen (91%, -5).
Sinds 2021 neemt de barometer Digitale Inclusie 2022 een nieuw domein van digitale vaardigheden op: alles in verband met veiligheid online (e-security of e-veiligheid). Deze barometer observeert nauwelijks een evolutie in digitale vaardigheden terwijl er steeds nieuw vaardigheidseisen bijkomen. Dit leidt tot een neerwaartse trend in de algemene digitale vaardigheden van Belgen tussen 16 en 74 jaar.
Vlaanderen toont een sterkere daling in het niveau van digitale vaardigheden dan het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Het percentage personen met zwakke algemene digitale vaardigheden stijgt in Vlaanderen van 29% in 2019 naar 43% in 2021, in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest van 31% in 2019 naar 35% in 2021.
Barometer Digitale Inclusie 2022
Naast toegang en vaardigheden spelen ook attitudes een belangrijke rol in de digitale kloof. Hier doet zich misschien wel de meest opmerkelijke evolutie voor. De piek van het techno-optimisme lijkt wat voorbij. Er sluipt onder impuls van de worsteling met enkele technologieparadoxen (afhankelijkheid van technologie, mis- en desinformatie, privacy, …) ambiguïteit in onze attitudeten aanzien van technologie. Onze relatie met technologie wordt genuanceerder en minder naïef.[1] Op vlak van vaardigheden en attitudes zijn er alsmaar meer indicaties dat de ‘mythe’ van de ‘digital native’ op verschillende manieren een deuk krijgt. Wie in een gedigitaliseerde omgeving geboren is (de 18-34-jarigen) blijkt steeds minder per definitie digitaal vaardig te zijn en eenzijdig positief te staan tegenover technologie.
Toch staat volgens de ‘imec.digimeter 2022’ een meerderheid van de Vlamingen nog steeds positief ten aanzien van technologie en vindt een meerderheid technologie nog altijd leuk. Voor een meerderheid van de Vlamingen (71%,) maakt technologie het leven makkelijker en comfortabeler. Die attitude varieertechter sterk naar inkomensniveau en leeftijd. Jongeren staan het meest positief ten aanzien van technologie (18-24-jarigen: 70%, en 25-34-jarigen: 72%). Zij zien vooral het voordeel van technologie, doordat het voor hen een duidelijke en belangrijke sociale functionaliteit heeft. Zo helpen digitale technologieën volgens 62% (+11) van de 18-24-jarigen om meer of betere relaties te hebben met vrienden en familie.
[1] imec.digimeter 2022 (https://www.imec.be/sites/default/files/2023-03/imec_digimeter_2022.pdf)