Een maatschappelijke contextanalyse
Overal ter wereld brengen maatschappelijke ontwikkelingen en de specifieke context eigen uitdagingen voor en eigen vormen van civiel actorschap met zich mee. Ook in Vlaanderen en Brussel beïnvloeden die ontwikkelingen en de specifieke context de beweegredenen en de aanpak van civiele sociaal-culturele actoren.
Als missiegedreven organisatie wil je organisatie iets betekenen voor de samenleving. Daarom is het van belang om de maatschappelijke context waarin je werkt, goed te lezen. Daardoor kan je rekening houden met de verschillende krachten, actoren en ontwikkelingen. En het helpt je begrijpen wat er speelt in de samenleving en hoe die ontwikkelingen je organisatie en je praktijken kunnen beïnvloeden.
In een maatschappelijke contextanalyse breng je die ontwikkelingen in kaart waarmee je het best rekening houdt om je missie met sociaal-culturele praktijken te kunnen realiseren. Sommige ontwikkelingen zal je vanuit je missie en visie doelgericht willen beïnvloeden, anderen bepalen dan weer hoe je dat best aanpakt.
In een maatschappelijke contextanalyse zoek je naar antwoorden op deze vragen:
- Wat gebeurt er allemaal in onze samenleving?
- Welke maatschappelijke ontwikkelingen zijn van belang voor de missie van onze organisatie?
- Met welke ontwikkelingen houden we het best rekening in onze aanpak?
- Hoe zetten die ontwikkelingen zich naar alle waarschijnlijkheid door?
- Hoe kunnen die ontwikkelingen onze organisatie en praktijken beïnvloeden?
- Kunnen we mee surfen met bepaalde ontwikkelingen om onze missie te realiseren of wordt het roeien tegen de stroom in?
- Van welke krachten (actoren en factoren die maatschappelijke ontwikkelingen beïnvloeden) verwachten we een duw in de rug of eerder weerstand? 
De antwoorden bieden je waardevolle inzichten die je nodig hebt voor een doordacht beleidsplan. Zo’n analyse kan soms leiden tot een actualisering van je missie om meer effectief in te spelen op veranderingen in de omgeving. Aansluitend op je maatschappelijke contextanalyse vertaal en synthetiseer je je bevindingen in ‘kansen’ en ‘bedreigingen’ voor je organisatie. Later in je beleidsplanningsproces kan je daarop verder werken, beleidsuitdagingen formuleren en een plan van aanpak opstellen.
Het heeft weinig zin om in je analyse alle mogelijke ontwikkelingen in de maatschappelijke context te overschouwen. Niet elke ontwikkeling is even relevant voor elke organisatie. Het komt erop neer heel gericht bronnen te ontsluiten voor de opmaak van een contextanalyse op maat van je organisatie. Je besteedt het best aandacht aan die ontwikkelingen die relevant zijn voor de missie van je eigen organisatie. Je missie is het beste kompas om je weg te zoeken in de vele en soms erg complexe maatschappelijke ontwikkelingen. Toch is het zinvol om je maatschappelijke contextanalyse vanuit een helikopterperspectief te starten. Vanuit zo’n helikopterperspectief breng je maatschappelijke evoluties op mondiaal, Europees, Belgisch, Vlaams of regionaal niveau in beeld. 
Het is vanuit zo’n helikopterperspectief dat deze voorzet je op weg helpt. Hier vind je een overzicht van maatschappelijke ontwikkelingen die elk op zich voor een meerderheid van sociaal-cultureel volwassenenorganisaties relevant zijn. In deze voorzet focussen we op ontwikkelingen die hoog op de agenda staan van de meeste sociaal-culturele volwassenenorganisaties.
Nauw aansluitend bij je missie of dichterbij, in je directe omgeving, spelen er allicht ook nog andere ontwikkelingen die de doelgerichtheid en de aanpak van je werking beïnvloeden. Afhankelijk van de missie van je organisatie is een meer gespecialiseerde verkenning van de maatschappelijke context nodig en zinvol. Zo kan een doelgroeporganisatie een specifieke en meer diepgravende analyse van de maatschappelijke positie van haar doelgroep maken. Een thema-organisatie kan zich verdiepen in specifieke ontwikkelingen binnen haar thema. Voor zo’n meer missie- en organisatie gebonden analyse beschikt je organisaties ongetwijfeld zelf over heel wat expertise.
Een maatschappelijke contextanalyse helpt je als missiegedreven organisatie om goed in te spelen op wat er rondom je allemaal gebeurt. Net daarom verwacht de decreetgever in ruil voor subsidies dat je subsidieaanvraag steunt op een eigen omschrijving van de actuele maatschappelijk (en regionale) context.
