SCW in een wereld in verandering
We leven in een wereld in verandering.
Die stelling duikt elke dag wel ergens op. Sommigen spreken over veranderingen in een rotvaart. Kijken we naar de voorbije decennia en eeuw, dan kunnen we inderdaad niet naast tal van ingrijpende veranderingen. Zo hebben technologische ontwikkelingen het dagelijkse leven van veel mensen grondig gewijzigd.
Tegelijkertijd ontstaan maatschappelijke ontwikkelingen niet plots, ze zetten zich door. Het zijn voortschrijdende processen met veel componenten en een complexe mix van oorzaken, effecten en gevolgen die niet altijd even goed van elkaar te onderscheiden zijn. Bovendien vind je vandaag een massa aan informatie over allerlei maatschappelijke ontwikkelingen en tendensen. Om daarin je weg te zoeken, heb je een focus nodig. Voor civiele actoren is de eigen missie een uitgelezen kompas: welke maatschappelijke ontwikkelingen beïnvloeden de realisatie van onze missie?
In deze voorzet voor een maatschappelijke contextanalyse kunnen we niet vertrekken van honderddertig uiteenlopende missies. We kiezen voor een helikopter- of sectorperspectief en brengen ontwikkelingen in beeld voor tien invalshoeken die in de subsidieaanvragen 2021-2025 top of mind waren in de 131 goedgekeurde subsidieaanvragen (op basis van een kwantitatieve en kwalitatieve van de subsidieaanvragen SCvW 2021-2025 (Jans M. en Van Gucht J., 2022).
- Demografische verschuivingen
- Sociale ongelijkheid en uitsluiting
- Middenveld, markt, overheid, burgers en hun verhoudingen
- Polarisatie
- Digitalisering, technologie en de informatiesamenleving
- Milieu- en natuurrisico’s en duurzame ontwikkeling
- Ruimte en ruimtegebruik (op het platteland en in de stad)
- Welbevinden en welzijn
- Verenigen en vrijwillige inzet
- Vrije tijd
Op de kop van onze ‘Wegwijzer maatschappelijke ontwikkelingen’ voegen we daar nog een 11de invalshoek aan toe: geopolitieke ontwikkelingen. Ze bepalen de globale en internationale context waarin ook civiele actoren in Vlaanderen en Brussel aan de slag zijn.
Voor elk van de elf invalshoeken vind je in onze ‘Wegwijzer maatschappelijke ontwikkelingen’ duiding bij recente ontwikkelingen op basis van beschikbare analyses en gegevens. Zo schetsen we voor de sector van het sociaal-cultureel volwassenenwerk een relevant beeld over het reilen en zeilen van onze samenleving.
Veel ontwikkelingen in deze wegwijzer zijn overigens niet ‘nieuw’. Heel wat van die ontwikkelingen zijn eerder al ingezet. Met de gevolgen ervan voor het sociaal-cultureel volwassenenwerk zijn we in de sector al enkele decennia aan de slag. Zes voor het sociaal-culturele veld specifieke transitiegebieden kwamen eerder al uitgebreid aan bod in de voorzet voor een omgevingsanalyse voor de beleidsperiodes 2016-2020 en 2021-2025.
Ook al blijven die zes transitiegebieden relevant en zetten de onderliggende maatschappelijke veranderingen zich gestaag door, toch brachten minder voorspelbare gebeurtenissen de afgelopen jaren extra beweging mee. Zo maakten we onlangs met z’n allen – burgers, werkgevers en werknemers, middenveldspelers en spelers bij de overheid – een digitale sprong naar aanleiding van de COVID-19-pandemie. Die pandemie deed ook alarmbellen afgaan over welzijn en welbevinden in onze welvaartstaat.
De oorlog in Oekraïne zagen we vooraf evenmin aankomen, maar zette onze energiebevoorrading en bij uitbreiding onze welvaartstaat nog meer onder druk. En de opwarming van de aarde voelen we ondertussen aan den lijve tijdens de warme en droge zomers of korte periodes van zware regenval, soms met catastrofale gevolgen zoals in 2021 in Wallonië.
Die gebeurtenissen en de (mogelijke) gevolgen daarvan voor het sociaal-cultureel volwassenenwerk bespreken we niet in deze wegwijzer, ook al zullen we er hier en daar kort even naar verwijzen. Over de invloed van COVID-19 op het sociaal-cultureel volwassenenwerk kan je overigens meer lezen in Sociaal-cultureel volwassenenwerk na Corona (2021).