Nationale en internationale conflicten
In absolute aantallen sterven er vandaag meer mensen in oorlogen dan vroeger. Toch concluderen veel wetenschappers dat we momenteel in ‘de meest vreedzame periode in het bestaan van de mensheid’ leven. De huidige oorlogsslachtoffers vormen immers een kleiner percentage van de totale populatie dan de gesneuvelden van vroeger. En sinds 1946 daalt het absolute aantal oorlogsdoden. In sommige jaren in het vroege naoorlogse tijdperk stierven ongeveer een half miljoen mensen door direct geweld in oorlogen. De laatste jaren bedroeg het jaarlijkse dodental meestal minder dan 100.000.
Maar ook vandaag nog leiden nationale en internationale spanningen tot instabiliteit en oorlog. Sinds 2013 zijn er wereldwijd meer dan 100 oorlogen begonnen en ongeveer de helft daarvan zijn nog steeds gaande. Zo hebben intern politieke ontwikkelingen in het Midden-Oosten tot opstanden geleid zoals de Arabische lente. Sommige van die opstanden ontaardden in burgeroorlogen en brengen spanningen met zich mee tussen de grootmachten. De Iraakse en Syrische crisissen, de implosie van Libië en de oorlog in Jemen tonen aan hoe instabiel die regio momenteel is. De westerse politiek creëerde voor een stuk mee de instabiliteit die we vandaag in die regio kennen. In Europa bleven we de afgelopen jaren relatief gespaard van dodelijk oorlogsgeweld, tot op 24 februari 2022 de Russische invasie van Oekraïne begon. Die oorlog heeft naast de humanitaire problemen, ook zware geopolitieke en macro-economische gevolgen die wereldwijd effect zullen blijven hebben.
De geopolitieke onzekerheid die samengaat met oorlog tasten het investeringsklimaat wereldwijd aan. Sinds de oorlog in Oekraïne zijn gas- en olieprijzen fors gestegen, met grote gevolgen voor consumenten-, transport- en productieprijzen. De goedkope inkoop van grondstoffen zoals hout, nikkel en staal uit Rusland en Oekraïne is niet meer mogelijk door de sancties tegen Rusland en de verwoesting in Oekraïne. In sommige delen van de wereld is de voedselzekerheid in gevaar gebracht door het hoge volume van Oekraïens graan en ander voedsel-gerelateerde export. De EU kent momenteel geen grote problemen met de beschikbaarheid van voedsel. De EU is grotendeels zelfvoorzienend en de eengemaakte markt vangt de schokken op en waarborgt de voedselzekerheid voor EU-burgers.
De Russische invasie in Oekraïne heeft ook een impact op het klimaat. Niet alleen de schade door ontploffingen vandaag, maar ook de wederopbouw later brengt extra uitstoot van broeikasgassen met zich mee. In sommige andere landen wordt door de stijgende energieprijzen teruggegrepen naar energiebronnen met een grote milieubelasting waaronder steenkool. Anderzijds dwingt de oorlog in Oekraïne sommige landen om de transitie naar hernieuwbare energie versneld door te voeren om zo snel mogelijk af te geraken van hun afhankelijkheid van Rusland.
Sinds het begin van de oorlog in Oekraïne zijn er 5,9 miljoen Oekraïners intern (in Oekraïne zelf) ontheemd en nog eens 7,9 miljoen inwoners uit Oekraïne gevlucht. In het kader van de solidariteit met de Oekraïense vluchtelingen hebben de Europese lidstaten een aantal maatregelen genomen zoals het opzetten van vervoers- en informatieknooppunten aan de belangrijkste grensovergangen en het faciliteren van vervoer voor humanitaire hulp.
De oorlog in Oekraïne krijgt door de nabijheid, in verhouding tot andere oorlogen in de wereld, heel wat aandacht in België en Europa. Maar ook in onder andere Afghanistan, Ethiopië, Jemen, Nigeria, Zuid-Soedan, Democratische republiek Congo, Myanmar, Somalië, Syrië en Soedan leiden conflicten en spanningen tot humanitaire crises. Dat leidt wereldwijd tot ongeveer 90 miljoen mensen die noodgedwongen hun thuis verlaten.
