Protectionisme, nationalisme en autocratie

In zijn boek Van muur tot muur schetst Jonathan Holslag* een evolutie van vooruitgangsdenken gedreven door de idee van een globale en open wereld waarbij vrije handel gepaard zou gaan met het verspreiden van de democratische waarden, een nieuwe periode van vrijheid en welvaart wereldwijd. Het symbool voor dat optimisme is de val van de Berlijnse muur (45,3 km). Ondertussen observeert Holslag een ontwikkeling in de richting van protectionisme en nationalisme gedreven door eigen belang en met nieuwe omheiningen langs diverse grenzen in verschillende werelden.

Met onderstaande figuur toont Holslag de toename aan grensomheining (muur, hekken, prikkeldraad …) in km sinds de val van de Berlijnse muur in 1989.

Al die muren, omheiningen en prikkeldraden doen ons op z’n minst vragen stellen bij het ideaal van globalisering en internationale verbondenheid.

Toch is de wereld de laatste twee eeuwen veel democratischer geworden (zie figuur hieronder), ook al leeft 71% van de wereldbevolking niet in een democratisch land. Vandaag is de wereld ongeveer gelijk verdeeld tussen autocratieën en democratieën. Sinds 2017 zien we evenwel terug een daling van het aantal landen met een democratisch regime.

*Holslag, J. (2021). Van muur tot muur. De wereldpolitiek sinds 1989. Amsterdam: Uitgeverij De Bezige Bij.