Voedingsbodem voor polarisatie
De helft van de bewoners (18+) uit het Vlaamse Gewest stelde in 2021 dat de meeste mensen te vertrouwen zijn. Dat is wel een daling in vergelijking met 2021.
‘Gegeneraliseerd vertrouwen’ is ook een duurzame ontwikkelingsdoelstelling en wordt gemeten op basis van de European Social Survey (ESS) en geeft het aandeel respondenten weer dat minstens 6 op 10 antwoordde op de volgende vraag: “Denkt u, over het algemeen, dat de meeste mensen te vertrouwen zijn, of dat u niet voorzichtig genoeg kunt zijn in de omgang met mensen?“
In 2018 oordeelde 43,9 % van de bevolking van 15 jaar en ouder in België dat over het algemeen de meeste mensen te vertrouwen zijn. Om de duurzame-ontwikkelingsdoelstelling tegen 2030 te realiseren, mag het gegeneraliseerd vertrouwen niet dalen. De trend is gunstig tussen 2002 en 2018 (evaluatie van november 2022).
Het vertrouwen in de medewens varieert naargelang herkomst. Inwoners met een niet Europese herkomst geven aan minder vertrouwen te hebben in de medemens (aandeel respondenten dat vindt dat de meeste mensen te vertrouwen zijn, 18-85 jaar). Dat is meer uitgesproken in het Brussels hoofdstedelijk Gewest.
Vlaamse Gewest
Brussels Hoofdstedelijk Gewest
In 2018 voelde 81,8 % van de bevolking van 15 jaar en ouder in België zich veilig in de openbare ruimte. Om de duurzame-ontwikkelingsdoelstelling tegen 2030 te realiseren, moet dat cijfer stijgen. De trend is gunstig tussen 2002 en 2018 (evaluatie van november 2022).
In 2021 bedroeg de corruptieperceptie-index van België 73 op 100. Om de duurzame-ontwikkelingsdoelstelling tegen 2030 te realiseren, moet dat cijfer stijgen. De trend is onbepaald tussen 2012 en 2021 (evaluatie van november 2022).
aandeel (%) respondenten dat zich zelden of nooit onveilig voelt in de buurt waar men woont, 18-85 jaar
Vlaams Gewest
Brussels Hoofdstedelijk Gewest
Bron: Barometer Samenleven
In 2018 had 37 % van de bevolking van 15 jaar en ouder in België vertrouwen in het rechtssysteem, het parlement, de politieke partijen en de politici. Om de duurzame-ontwikkelingsdoelstelling tegen 2030 te realiseren, moet dat cijfer stijgen. De trend is onbepaald tussen 2004 en 2018 (evaluatie van november 2022).
Bovenstaande indicatoren suggereren dat de voedingsbodem voor polarisatie bij ons nogal meevalt. Dat sluit aan bij onderzoek dat verschillende types van democratieën over de wereld vergeleek naar de mate waarin polarisatie aanwezig is. Consensusdemocratieën, zoals ​België, Nederland en de Scandinavische landen, blijken minder gepolariseerd te zijn dan meerderheidsdemocratieën, zoals de VS of Frankrijk. In het huidige mediadiscours waarin het Belgische politieke model voortdurend onder vuur wordt genomen, toont dit onderzoek aan dat onze staatsstructuur toch gelinkt kan worden aan minder polarisatie.
De figuur hierboven geeft natuurlijk tegelijkertijd aan dat er ook in België sprake is van polarisatie. In Vlaanderen suggereert de mediaberichtgeving alvast dat de polarisatie en de spanningen in onze samenleving toenemen. In het publieke debat en op sociale media wordt er inderdaad serieus gebikkeld over controversiële kwesties zoals migratie, klimaat en het coronabeleid. Uit studies van Textgain blijkt bijvoorbeeld dat tussen 2015 en 2020 het aantal Nederlandstalige berichten op sociale media met een beledigend, racistisch, seksistisch of bedreigend karakter is toegenomen, en dat ook de toxiciteit van die berichten verhoogd is. Niet alleen lijkt de polarisering tussen extremistische ideologieën toe te nemen, er is ook een verharding en verscherping van het taalgebruik waarneembaar op sociale media. Longitudinale analyses geven aan dat opstoten van racistisch taalgebruik vaak kunnen worden teruggekoppeld naar nieuwsberichten of ophefmakende opiniestukken.