Impactgedreven werken
Sociaal-cultureel volwassenenorganisaties ondersteunen de ontwikkeling van deelnemers, vrijwilligers, burgers, groepen of gemeenschappen. Ze gaan daarbij deskundig te werk, denken vooraf na over het doel en het opzet van hun praktijken en nemen die achteraf onder de loep.
Bereik je de effecten die je wilt bereiken en hoe gaat dat in zijn werk? De effecten die zich op lange termijn en als gevolg van jouw praktijk voordoen, zijn je impact. Hoe scherper je je doelen bepaalt en hoe beter je je praktijk vooraf plant, des te makkelijker achterhaal je de impact ervan. Dat helpt om je organisatie en praktijken te ontwikkelen, je te legitimeren bij je stakeholders en je te verantwoorden bij de subsidiërende overheid.
Het decreet over impact
Letterlijk staat ‘impactgedreven plannen, werken en evalueren’ niet in het decreet. Maar de onderliggende filosofie is ervan doordrongen. Beoordelings- en evaluatiecriteria stimuleren je om je beleidsplan vanuit een impactgedreven perspectief te ontwikkelen.
Dat perspectief laat je toe om context, doelstellingen, input, activiteiten, output, outcome en impact vooraf op een expliciete, logische en verantwoorde wijze met elkaar te verbinden in je beleidsplan. Het helpt je om systematisch gegevens te verzamelen en daarover samenhangend te rapporteren. Zo verhoud je je tot heel wat beoordelings- en evaluatiecriteria uit het nieuwe decreet.
Ook al laat het decreet veel vrijheid aan civiele actoren om uit te maken welke impact ze beogen, toch bepaalt het de grote lijnen van de na te streven effecten:
- sociaal-culturele participatie
- emancipatie van mensen en groepen
- gedeeld burgerschap
- dialoog tussen mensen en groepen van mensen
- publiek gemaakte gedeelde samenlevingsvraagstukken en een werkend antwoord hierop
- een sterkere democratische, duurzame, inclusieve en solidaire samenleving
Ook over de wijze waarop je deze effecten haalt, zet het decreet krijtlijnen uit:
- in de vrije tijd van volwassenen
- op basis van drie rollen en een functiemix
- inclusief en/of categoriaal
- vanuit een civiel perspectief
- met respect voor een gemeenschappelijke sokkel
- met relevantie en uitstraling voor Vlaanderen – al dan niet ook Brussel of een bepaalde regio
Twee benaderingen van impact
Het decreet bepaalt in grote lijnen waar sociaal-culturele volwassenenorganisaties moeten aan bijdragen. ‘Bijdrage’ wijst op een contributiebenadering van impact. Dat is een benadering op maat van veel sociaal-culturele praktijken. Zeker van praktijken die een maatschappelijke verandering beogen. ‘Bijdrage’ houdt ook rekening met andere dynamieken die de beoogde verandering mee beïnvloeden. Die dynamieken gaan niet allemaal dezelfde richting uit. Sommige sociaal-culturele praktijken roeien tegen de stroom in.
Niet alle sociaal-culturele praktijken beogen een vooraf bepaald effect. De praktijk zelf kan immers ook een doel op zich zijn. Zo brengen sociaal-cultureel werkers uit verenigingen wel eens mensen samen zonder daar een doel of ambitie aan te verbinden. Samen wandelen is bijvoorbeeld ook waardevol op zich. Daarom wijzen we hier ook graag op de waardebenadering van impact. De waarde en betekenis die deelnemers zelf geven aan praktijken is dan de impact. Het decreet biedt minder expliciete aanknopingspunten met waarde – dan met contributie – als benadering van impact. Activiteiten die op zichzelf waardevol zijn voor een democratische, duurzame, solidaire en inclusieve samenleving vallen mits een goede duiding van die waarde in principe wel binnen de scoop van het decreet.