Beroepskader voor sociaal-cultureel werkers
Dit beroepskader preciseert de specifieke vakkundigheid en de beroepsethiek van sociaal-cultureel werkers en situeert hun inzet in de samenleving vandaag en morgen. Met hun eigen vakkundigheid onderscheiden sociaal-cultureel werkers zich van andere beroepsgroepen. Maar sociaal-cultureel werkers handelen niet in hun eentje. Ze werken in de publieke sfeer en verbinden hun expertise en ervaring met burgers, met andere professionals en met een samenleving in verandering.
In hun specifieke praktijk komen niet alle individuele sociaal-culturele werkers met alle aspecten van dit beroepskader op dezelfde wijze en in dezelfde mate in aanraking. Dit beroepskader omvat de professionele inzet van de beroepsgroep van sociaal-cultureel werkers in de volle breedte en dit vanuit vijf onderscheiden invalshoeken:
- De sociaal-cultureel werkers: wat ze doen, de wijze waarop ze dat doen en de doelen die ze daarbij voor ogen houden.
- De sociaal-culturele praktijken: de veranderprocessen waarin sociaal-cultureel werkers zich engageren en waarin ze zich op een specifieke wijze verhouden tot andere actoren.
- De beroepscontext: de directe arbeidsomgeving en netwerken waarin sociaal-cultureel werkers handelen en samenwerken en de wijze waarop ze zichzelf organiseren of ingezet worden.
- De beroepspositionering: de plaats die sociaal-cultureel werkers innemen en toegewezen krijgen in de samenleving.
- De samenleving: de samenleving en de ontwikkelingen daarin die zowel doelen als aangrijpingspunten vormen voor het handelen van sociaal-cultureel werkers.
Deze vijf invalshoeken behandelen negen elementen die samen het beroepskader vormen. Vijf van de negen elementen hangen heel nauw samen met de concrete inzet van sociaal-cultureel werkers zelf, met wat zij dag in en dag uit doen: de taken die ze opnemen, de doeloriëntering en het waardenkader die hen richting geven, de kennis- en handelingsbasis die ze daarvoor nodig hebben en de kerncompetenties die ze daartoe inzetten.
De vier andere elementen vallen samen met de vier overgebleven invalshoeken: de sociaal-culturele praktijken waarin sociaal-cultureel werkers actief zijn en waar ze professioneel een invloed op uitoefenen, de directe organisatorische beroepscontext waarin ze handelen, hun beroepspositionering in de civiele samenlevingen en de samenleving zelf die voortdurend evolueert. Die laatste drie invalshoeken staan in toenemende mate verder af van de controle- en invloedsfeer van sociaal-cultureel werkers zelf. Toch verhouden sociaal-cultureel werkers zich ook actief tot elk van die drie elementen en gaan ze er mee aan de slag.
Sociaal-cultureel werkers | Welke taken nemen sociaal-cultureel werkers op? |
Welke doeloriëntering, welk waardenkader houden sociaal-cultureel werkers voor ogen? | |
Welke grondhouding schraagt het sociaal-cultureel handelen? | |
Wat is de kennis- en handelingsbasis van sociaal-cultureel werkers? | |
Welke kerncompetenties zetten sociaal-cultureel werkers in? | |
Sociaal-culturele praktijken | Wat typeert de sociaal-culturele praktijken waarin sociaal-cultureel werkers zich engageren? |
Beroepscontext | Welke beroepscontext bevordert sociaal-cultureel handelen? |
Beroepspositionering | Vanuit welke beroepspositionering handelen sociaal-cultureel werkers? |
Samenleving | In welke samenleving werken sociaal-cultureel werkers vandaag en morgen? |
De vijf invalshoeken en de negen elementen van dit beroepskader zijn nauw met elkaar verbonden en lang niet altijd eenduidig van elkaar te scheiden. Kaders, opdelingen, maar ook de figuren verderop in het beroepskader kunnen nu eenmaal de werkelijkheid niet in alle nuances en vanuit alle oogpunten tegelijkertijd vatten. Elk van de negen elementen licht een tip van de sluier over het beroep van sociaal-cultureel werkers. Bij elk van de negen elementen is de doelgerichtheid van sociaal-culturele praktijken bepalend voor hun inzet: bijdragen aan betekenisgeving, ontwikkeling van individuen, groepen en gemeenschappen en aan de vormgeving van een democratische, solidaire, inclusieve en duurzame samenleving.
Een aantal basisconcepten voor de inzet van sociaal-cultureel werkers komen bij de uitwerking van de verschillende elementen steeds terug: verbeelden, verbinden en versterken, betekenisgeving, veranderingsprocessen, mensen, groepen, gemeenschappen, medezeggenschap, maatschappelijke en culturele context, een democratische, solidaire, inclusieve en duurzame samenleving. Die begrippen vormen een rode draad en zijn onlosmakelijk verbonden met het vocabularium en de kern van het beroep van sociaal-cultureel werkers.
Naar de elementen: