Doeloriƫntering en waardenkader
“Ik hecht erg veel belang aan de missie van een organisatie. Die geeft ook aan wat je rechtvaardig vindt, op welke manier je gemeenschapsvorming wil realiseren. De slogan van Broederlijk Delen is āTot iedereen mee isā. Bij de Chiro stond er: āDe Chiro wil alle kinderen en jongeren in Vlaanderen en Brussel in hun vrije tijd samenbrengen.ā Ik kan me daar zeer goed in vinden. Voor mij betekent het ook dat ik daar echt een strijd rond voer. Wat je ook doet, je probeert iedereen mee te krijgen. Ik beschouw dat als een persoonlijke missie.“
Lees het volledige interview met Merijn Van de Geuchte
Welke doeloriƫntering, welk waardenkader houden sociaal-cultureel werkers voor ogen?
Sociaal-cultureel werkers zijn democratische professionals die methodische ondersteuning bieden bij veranderingsprocessen in onze samenleving. De specifieke bijdrage van sociaal-cultureel werkers zit in het samen verbeelden van een gewenste situatie of toekomst en de weg daar naartoe, het verbinden van mensen, groepen en gemeenschappen en het versterken van veranderpotentieel. Ze zijn daarbij gericht op betekenisgeving, ontwikkeling van individuen, groepen en gemeenschappen en op de vormgeving van een democratische, solidaire, inclusieve en duurzame samenleving. In die veranderingsprocessen streven sociaal-cultureel werkers medezeggenschap na. Zo komt de democratie zelf in de kern van hun sociaal-cultureel handelen te staan, het zijn democratische professionals. Mensenrechten vormen hun waardenkader.
De veranderingen die sociaal-cultureel werkers voor ogen houden beslaan veel verschillende themaās en gaan verschillende richtingen uit. Sociaal-cultureel werkers laten zich daarbij telkens weer leiden door de concrete sociaal-culturele context, de specifieke mensen, groepen en gemeenschappen waarmee ze aan de slag gaan en de eigen bijdrage van die mensen, groepen en gemeenschappen. In grote lijnen en los van de concrete situatie kan het daarbij onder meer over een of meerdere van de volgende veranderingen gaan:
- verhoogde sociale, culturele en politieke participatie
- een sterkere maatschappelijke positie van mensen, (kansen)groepen of gemeenschappen
- nieuwe groepen, gemeenschappen en gemeenschapsvormen
- nieuwe verbanden, relaties en verhoudingen tussen groepen en gemeenschappen
- publiek gedeelde waarden, betekenissen, goederen, herinneringen, rituelen, middelen, ā¦
- publiek debat over gedeelde samenlevingsvraagstukken
- nieuwe maatschappelijke spelregels (regels, afspraken, structuren, systemen, gewoontes, omgangsvormen, ā¦)
Veranderingen
De veranderingen waar sociaal-cultureel werkers zich voor inzetten zijn nooit neutraal. Het handelen van sociaal-cultureel werkers is altijd normatief geladen en gestuurd. Dat kan zowel op macro- (globaal systeem), meso- (organisatie en instellingen) als op microniveau (leefwereld). Daarom kan de methodische ondersteuning die sociaal-cultureel werkers bieden niet herleid worden tot een technische ondersteuning.
Medezeggenschap
Omdat maatschappelijke veranderingen nooit neutraal zijn, begeven sociaal-cultureel werkers zich vaak in een krachtenveld met uiteenlopende en soms tegenstrijdige visies, doelen en strategieƫn. Net daarom ijveren ze zo veel als mogelijk naar medezeggenschap van belanghebbenden, ook en zeker als die belanghebbenden in een kwetsbare positie verkeren. Samen met alle betrokken burgers en actoren doelen bepalen en plannen maken is niet altijd evident. De doelgerichtheid en de intentionaliteit van de veranderingsprocessen is vaak voorwerp van discussie en debat. Alle betrokkenen mogen meepraten over de toekomst van onze samenleving en de weg daarnaartoe. Sociaal-cultureel werkers garanderen en bewerkstelligen het recht op volwaardig burgerschap en zetten burgers in hun kracht om een actieve rol in de samenleving op te nemen. Medezeggenschap mee mogelijk maken is niet alleen een voortdurend aandachtspunt maar een belangrijke doelstelling van sociaal-cultureel werkers.
Democratische, solidaire, inclusieve en duurzame samenleving
Ondanks de verscheidenheid aan veranderingsprocessen en de uiteenlopende belangen die er kunnen spelen, delen sociaal-cultureel werkers een algemene doeloriƫntering: de realisatie van een democratische, solidaire, inclusieve en duurzame samenleving.
- Democratisch: een samenleving waarin burgers actief participeren en meebeslissen over samenlevingsvraagstukken die hen aanbelangen.
- Solidair: een samenleving waarin burgers onderling delen en herverdelen op basis van een gevoel van lotsverbondenheid en loyauteit.
- Inclusief: een samenleving die inzet op de participatie van iedereen, waarin elk lid een aandeel heeft en waar de notie van wederkerigheid centraal staat.
- Duurzaam: een samenleving die voorziet in de behoeften van de huidige generatie zonder de mogelijkheden van toekomstige generaties om in hun behoeften te voorzien in gevaar te brengen.
Mensenrechten
De mensenrechten bieden sociaal-cultureel werkers een waardenkader om hun eigen inspanningen en die van anderen af te toetsen en daarover in dialoog te gaan. Vrijheid, gelijkheid, samenhorigheid, tolerantie, zelfbeschikking, redelijkheid, rechtvaardigheid, vrije meningsuiting en respect voor andere opinies en andere levenswijzen zijn basiswaarden. Deze verlichtingswaarden en de kernaspecten van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens zijn fundamenteel verweven geraakt met de uitgangspunten van steeds meer samenlevingen.
De mensenrechten bieden sociaal-cultureel werkers geen strak omlijnd waardenkader. Het biedt hen waarden waarvan zij over de specifieke betekenis kunnen onderhandelen met de betrokkenen. Het is in concrete situaties immers niet altijd helemaal duidelijk wat zij hier en nu elke keer precies onder die waarden kunnen verstaan en hoe zij die waarden en rechten best invullen. De onderlinge verhouding tussen die waarden kan sociaal-cultureel werkers ook voor dilemmaās plaatsen. Maar samen vormen die waarden wel een waardenkader dat sociaal-cultureel werkers helpt om zich te richten op betekenisgeving, op de ontwikkeling van individuen, groepen en gemeenschappen en op de vormgeving van een democratische, solidaire, inclusieve en duurzame samenleving.