• Spring naar de hoofdnavigatie
  • Door naar de hoofd inhoud
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Socius.be

Steunpunt sociaal-cultureel

  • Twitter
  • Facebook
  • YouTube
  • Slideshare
  • Login
  • Start
  • Socius
    • Wat we doen
    • Hoe we het doen
    • Maak kennis met het Socius-team
    • Prijspolitiek
    • Zaalverhuur
  • Sector
    • Over de sector
    • Werksoorten
    • Organisaties
    • Vacatures
  • Decreet
  • Agenda
  • Nieuws
  • Blog
  • Kennis
    • Artikels
    • Tools
    • Publicaties
  • Contact

Drie toponderzoeken voor sterk sociaal-cultureel werk

31 mei 2016 door Marc Jans

Leo Hidalgo-Lic.CreativeCommons:https://flic.kr/p/rrWYRE

Zoek jij als sociaal-cultureel werker ook al eens inspiratie in de wetenschappelijke literatuur? Over allerlei thema’s zoals vrede, mobiliteit, milieu en natuur, arbeid, armoede, zorg en gezondheid vind je tal van publicaties. Veel van die thema’s staan niet alleen hoog op de onderzoeksagenda, maar ook op de politieke en publieke agenda. Juist daarom sluiten die onderzoeksbevindingen nauw aan bij de missies en ambities van sociaal-culturele organisaties.

Als sociaal-cultureel werker maak je er dankbaar gebruik van. Dat lezen we in jullie beleids- en projectplannen. Daaruit een top drie selecteren is voor elk van die thema’s voer voor inhoudelijke specialisten. Er is ook onderzoek dat heel specifiek inzoomt op sociaal-culturele praktijken. Toegegeven, dat soort publicaties ligt minder talrijk in de boekenrekken. Niettemin vielen er de afgelopen jaren inspirerende bevindingen te rapen.

Een top drie

Socius zet voor jou drie publicaties in de kijker, een top drie van de afgelopen jaren. In “De waarde van cultuur” biedt Pascal Gielen en zijn collega’s uit Groningen je heldere inzichten over de brede cultuursector als een maatschappelijk bijzonder relevant praktijkdomein. Frank Cockx en Hanne Bastiaensen  tonen je hoe deelnemers zelf vanuit hun eigen beleving en op een eigenzinnige manier betekenis geven aan sociaal-culturele praktijken. En ten slotte richt Marcel Spierts je aandacht op je eigen rol als sociaal-cultureel werker. Hij legt je haarfijn uit hoe die rol doorheen de tijd mee evolueerde met maatschappelijke ontwikkelingen.

De waarde van cultuur

dewaardevancultuurPascal Gielen en zijn collega’s zochten in relevant internationaal onderzoek naar bewijs voor de waarde van cultuur. Hoewel hun inventaris geen eenduidig antwoord geeft, levert het wel een goede synthese van alle beschikbare empirische evidentie over de waarde van cultuur en sociaal-cultureel werk. Deze zes bevindingen springen er uit:

  • Cultuureducatie draagt bij tot cognitieve vaardigheden op het vlak van cultuur zelf.
  • Cultuurparticipatie levert een wezenlijke bijdrage aan zowel mentale als fysieke gezondheid.
  • De georganiseerde cultuursector zet aan tot emotionele betrokkenheid en (zelf)reflectie.
  • Culturele activiteiten leveren een bijdrage tot de groei van (de lokale) economie.
  • Deelname aan culturele activiteiten leidt tot het versterken van de sociale banden binnen de eigen groep en het aanhalen van sociale banden met vreemden of onbekenden.
  • Cultuurparticipatie vergroot het sociaal kapitaal.

Naast een inventaris van empirisch onderzoek biedt de studie ook een theoretische duiding van de waarde van cultuur. Vooral dit deel van de publicatie trok onze aandacht. De onderzoekers stellen dat cultuur op de eerste plaats mensen mogelijkheden biedt om hun leven waarde te geven, om een waardevol leven te leiden:

  • Alleen via cultuur kunnen mensen zin geven aan hun leven en aan hun plaats in een samenleving.
  • De core-business van de cultuursector is het vormgeven van het samenleven.
  • De cultuursector ontwerpt methodieken en strategieën om onze cultuur levendig te houden.
  • Een gemeenschap kan niet zonder een gemeen, een ruimte van culturele uitwisseling en dissensus waarin uiteenlopende meningen, attitudes en leefstijlen voortdurend botsen. Net die dissensus in het gemeen maakt dat een gemeenschap levendig blijft.
  • Economische en politieke activiteiten steunen op cultuur. Ze zijn in feite cultuur.

Maatschappelijke domeinen zoals de politiek, het onderwijs, een religie, de media en niet in de laatste plaats de economie, bepalen de vorm van onze samenleving. De brede cultuursector doet dit meer reflectief door de samenleving trefzeker in een richting te proberen te duwen. Gezien de veelheid en diversiteit van culturele spelers leidt dat geduw en getrek niet tot een heldere richting, laat staan een harmonieuze samenleving. Eerder leidt dat bonte gezelschap van vormgevers tot een gemeen van vele uiteenlopende interacties en samenlevingsmodellen. Gielen vermoedt dat dat de kern is van wat we ‘democratie’ noemen.

Wil je beter begrijpen hoe ook je eigen praktijken bijdragen aan onze democratische samenleving? Dan is het onderzoeksrapport een absolute aanrader. Je kan ook het ‘gemeen’ boekje van Patrick De Rynck raadplegen, een bondige versie volledig in lijn met de bevindingen van het rapport.

De betekenis van sociaal-culturele praktijken

Een mix van vier functies en drie rollen behoort tot het DNA van het sociaal-cultureel werk. Die functies en rollen zijn ook betekenisvol voor de deelnemers aan de zeer verscheiden praktijken en initiatieven. Dat blijkt uit de levensverhalen die Frank Cockx en Hanne Bastiaensen optekenden van deelnemers aan sociaal-culturele activiteiten. We sluiten met ons DNA goed aan bij hun beleving en verwachtingen. Vanuit hun standpunt zijn bovendien ook ontmoeting en ontspanning erg belangrijk.Betekenisvansociaal-culturelepraktijken

De opgetekende levensverhalen tonen erg verschillende motivaties om deel te nemen aan sociaal-culturele praktijken en verschillen in de impact ervan. De onderzoekers presenteren op basis van die verschillen vier figuren van betekenisverlening:

  • zij die door nuttigheids- en nieuwsgierigheidsoverwegingen eerder toevallig betrokken zijn bij sociaal-culturele praktijken (utility of curiosity driven).
  • zij die streven naar de ontwikkeling van de eigen kwaliteiten en via deelname zichzelf als persoon versterken (empowerment driven).
  • zij die erop uit zijn om samen te zijn en zich inzetten voor een groep. Door deel te nemen raken ze verbonden met de buurt, een groep, hun gemeenschap (community driven).
  • zij die streven naar specifieke maatschappelijke veranderingen (social change driven).

Het is een voortdurende uitdaging om, vertrekkende van de missie van je organisatie en je ambitie als sociaal-cultureel werker, gepast op die verschillende profielen in te spelen. In het onderzoeksrapport vind je kapstokken die je daarbij kunnen helpen.

De stille krachten van de verzorgingsstaat

Sinds het ontluikend vakmanschap vanaf 1945 tot en met vandaag lopen verschillende episodes waarin de sociaal-culturele beroepen zich ontwikkelden. Die ontwikkeling was bij momenten stormachtig. Na de oorlog koesterde de politieke en culturele elite torenhoge verwachtingen: sociaal-cultureel werkers dragen bij tot individuele ontplooiing en de modernisering van onze samenleving. In de woelige jaren zestig en zeventig radicaliseerde het sociaal-cultureel werk. Maar in de decennia daarna kwam de ontnuchtering. Bezuinigingen volgden. Vandaag plaatst de opkomst van de participatiesamenleving sociaal-culturele professionals terug in het hart van de maatschappij.
destillekrachtenvandeverzorgingsstaat

Over deze tijdspanne en episodes heen slagen sociaal-cultureel werkers erin om hun professionaliteit, vakmanschap en ambachtelijkheid naar een hoger plan te tillen. Marcel Spierts toont ons haarfijn hoe de aandacht van sociaal-cultureel werkers daarbij pendelt tussen maatschappelijke verandering en individuele ontwikkeling.

In zijn boek werkt hij de logica van het activeren uit aan de hand van volgende begrippen: aansluiten en afstemmen, empowerment, partnership, arrangeren en ensceneren en ten slotte verbinden. Als je volgens deze logica werkt, breng je mensen bij elkaar. Op de plek waar dat gebeurt, heb je aandacht voor wat er tussen mensen onderling speelt én voor wat er met individuen aan de hand is. Er schuilt ambachtelijkheid in je professioneel handelen: je weet wanneer je iemand moet confronteren dan wel ruimte moet geven, wanneer je moet uitdagen en veiligheid moet bieden. Er zit ook vakmanschap in: je kijkt meeromvattend, hebt oog voor de bredere context, ziet waar je een verschil kan maken, waar je verbindingen kan leggen en wat mensen nodig hebben.

Marcel Spierts is geboren, getogen en werkzaam in Nederland. Dat lees je tussen de letters in zijn boek. Nederland is Vlaanderen niet, ook al lopen ontwikkelingen in het sociale culturele veld er over dezelfde grote lijnen als in Vlaanderen. Op Sociaal.net interpreteert Gie Van den Eeckhaut de inzichten van Spierts vanuit een Vlaamse sociaal-culturele traditie. Geïnspireerd door “De stille krachten van de verzorgingsstaat” roept hij ons op om werk te maken van een logica van het emanciperen, participeren en maatschappelijk innoveren.

Meer weten?

Wil je meer weten over relevant onderzoek voor het sociaal-cultureel volwassenenwerk? Op de website van Socius vind je regelmatig nieuwsberichten over nieuwe gepubliceerde onderzoeksresultaten of neem contact op met Socius-medewerker Marc Jans.

Bewaren

blog onderzoek

Lees ook

artikels - 20/12/2013 Foto: Rich Savage - Lic. Creative Commons

Rapport toekomstverkenning

artikels - 25/08/2016 Foto: Joachim dewilde iov. Socius

Beroepenstructuur sociaal-cultureel werk

blog - 22/10/2019

Ruben Mersch: “Nuance is veel sexyer dan de steriliteit van het grote gelijk”

Over Marc Jans

Marc zoekt binnen de sector en in wetenschappelijke kringen naar kerngegevens over het sociaal-cultureel volwassenenwerk en volgt het wetenschappelijk onderzoek met praktijkrelevantie voor het sociaal-cultureel volwassenenwerk op.

  • LinkedIn
  • Twitter
  • Facebook
  • Skype
  • E-mail
  • Tel: 02 215 27 08
  • Mobiel: 0499 59 37 03

Primaire Sidebar

Overzicht

  • Sociaal-cultureel werk moet ergens over gààn
  • Superdiversiteit
  • Inbound marketing voor nonprofits: vertel je verhaal
  • Growfunding/BXL
  • De communicatie­medewerker als contentmanager
  • Online campagnevoeren: Wat we kunnen leren van de Ice Bucket Challenge
  • 9 Tools voor kennismanagement – deel 1
  • 9 Tools voor kennismanagement – deel 2
  • Peer-to-peer in het sociaal-cultureel volwassenen­werk?
  • Solidariteit bevorderen via social media
  • Niet voor zwartkijkers: de SWO-ART
  • Een Facebookpagina voor je vereniging: 7 tips
  • Stilte! Een nieuw geluid
  • Leren van burger­initiatieven: ‘vitale coalities’
  • Trage vragen, oude verhalen
  • De kracht van je vereniging zit lokaal
  • Bottom-up werken met vrijwilligers
  • Ruimte voor initiatief
  • De kracht van een goed verhaal
  • Merhaba geeft holebi’s met migratieachtergrond een krachtige stem
  • Community of practice: professionals leren van elkaar
  • Wat drijft de innovator?
  • Afdelingsbegeleiding op maat
  • Van vrijwilligers­management naar betrokkenheids­management
  • Internationaal bewegings­werk: leer uit het verleden
  • Legale foto’s op je website
  • Voelschorten tackelen taboe rond dementie
  • Geef mee vorm aan de superdiverse samenleving
  • 1 miljoen Vlamingen zet zich vrijwillig in
  • De boer op met Voedselteams!
  • Vrijwilligerswerk: niet minder maar anders
  • AIF+: versterking in een wereld van diversiteit
  • Hoe lang leeft jouw beleidsplan?
  • Theater Tievo werkt aan een inclusieve samenleving
  • VtbKultuur brengt mensen samen met Planidoo
  • Leiderschap bij weerstand
  • Vrijwilligers, het DNA van Amnesty International
  • Van individu naar transitieambassadeur bij Vormingplus
  • Selfcity BXL: Brusselse burgerinitiatieven in beeld
  • Sleutelcompetenties voor een leven lang leren
  • Leiderschap als sleutel tot verandering in de superdiverse samenleving
  • Creatief omgaan met digitale technologie
  • Slim meten om je site te verbeteren
  • OefenSCHOLEN voor democratie
  • Dynamiek in groepen lezen
  • Dans als typologie voor de vrijwilligersorganisatie
  • Hallo politici slaat brug tussen burger en politiek
  • Sterke vrijwilligers door sterke communicatie
  • Delen en repareren met Netwerk Bewust Verbruiken
  • De rol van ‘etniciteit’ bij diversiteitsvraagstukken
  • Lobbyen bij de EU
  • Met welke freelancer ga jij in zee?
  • Drie toponderzoeken voor sterk sociaal-cultureel werk
  • Over educatie, verlangen en volwassenheid
  • Werken met talenten
  • Werken met tijdelijke ruimtes
  • Sociaal-cultureel werk in digitale transformatie
  • De gelukskaravaan
  • Sint-Pieters Deelt
  • Een blik achter de parlementaire schermen
  • Iedereen aan het roer: Commons Josaphat
  • De maatschappelijke oorzaken van burn-out
  • Marketing begint bij je missie
  • Samenwerken met de profit: de ethische code van FairFin
  • Als de supermarkt maar open blijft
  • Werken met ruimte in de stad
  • Cinemaximiliaan: woonkamer voor nieuwkomers
  • Timotheus vaart nieuwe wegen
  • Tips om vrijwilligers te waarderen
  • De ‘New Skills Agenda’
  • Vormingplus Waas-en-Dender gluurt bij de buren
  • Naar meer cultuurparticipatie met Pretloket
  • Peilen naar de impact van sociaal-culturele praktijken
  • De vier levensfasen van een afdeling
  • De 20 populairste berichten op je site
  • Denken vanuit de klant: werken met persona’s
  • Hoe lokale afdelingen en vrijwilligers inspireren?
  • ‘De coulissen’ en ‘de scene’: leven en werken in groepen
  • Van goed naar duurzaam medewerkersbeleid
  • Samen sterk
  • Bed, bad, brood en Bach?
  • Politiserend werken
  • In de voetsporen van ‘Van Gogh’
  • Prestatieverlies in groepen: hoe pak je het aan?
  • Loopt je communicatie volgens plan?
  • Groots denken over educatie
  • Het nieuwe leren 1 – Leren in de digitale samenleving
  • Succesvol begeleiden van veranderingsprocessen
  • Toestand vzw wint Ultima 2017 SCVW: 10 weetjes op een rij
  • De regio en de straat
  • Duurzaam denken over educatie
  • Het nieuwe leren 2 – Een gevarieerd leerlandschap
  • On the move
  • Het nieuwe leren 3 – De mechanismen van geconnecteerd leren
  • Motieven van vrijwilligers
  • Burgerinitiatieven in de participatiesamenleving
  • Het nieuwe leren 4 – software en platformen
  • “Eerst charmeren, dan attaqueren”
  • Het nieuwe leren 5 – Blended learning of online en offline combineren
  • In de juiste plooi: over patronen in groepen
  • Welke verandering heb jij voor ogen?
  • Een warm nest voor innoverende ideeën
  • Verander alles: Kempenaars bundelen de krachten
  • Je stakeholders betrekken
  • Missiegedreven vrijwilligersbeleid 1: bezield vrijwilligerswerk
  • Acht verschijningsvormen waartussen groepen balanceren
  • Wij- versus zij-denken en hoe eruit te geraken
  • De Maekerij: méér dan een hobbyclub
  • Over vroeger, morgen en nu
  • Missiegedreven vrijwilligersbeleid 2: visie op vrijwilligerswerk
  • Sharing is caring
  • Het nieuwe leren 6 – 7 gouden tips voor de lancering van je online cursus
  • Maak kennis met onze nieuwe collega
  • Waarom je nooit uit je woorden geraakt als je over groepen praat
  • Slapende reserves: een onethische hypotheek op onze dienstverlening?
  • David Troch: “slam poetry geeft je een frisse kijk op hoe je iets neerpent”
  • Guy Redig: “De sociaal-culturele sector heeft een identiteit nodig, een smoel”
  • Coachend leidinggeven is een basishouding, een attitude
  • Weg met de oude blanke man?
  • Zijn we in 2021 op weg naar échte Europese uitwisselingen?
  • In 2050 leren we om te werken én te leven
  • Genieten van de wijsheid van Paul Scheffer
  • 5 tips voor het opstellen van je beleidsplan
  • “Gebruik digital storytelling om mensen sociaal weerbaarder te maken”
  • 5 gouden tips voor nieuwkomers in het #SCVW
  • VIDEO-INTERVIEW: Pepijn Kennis over constructief activisme
  • Dit zijn de non-profit technologietrends van 2019
  • Maak kennis met onze nieuwe collega Paco
  • Chokri Ben Chikha: “Stereotypen kan je doorbreken”
  • Neemt jouw team deze 5 rollen op?
  • Zo maak je jouw organisatie ‘communicatieminded’
  • Afdelingsbegeleiding in 6 stappen
  • 5 lessen voor een digitale transformatie op maat van jouw publiek
  • Hoe kunnen we als middenveld het Europese beleid beïnvloeden?
  • Waarom je missie en visie ook je mantra moeten zijn
  • 3 waardevolle inzichten voor jouw bestuur
  • Rollen en functies: twee kanten van dezelfde medaille?
  • Moet je in onze sector wel een kwaliteits­handboek hebben?
  • Hallo micro: persoonlijke ver­halen uit super­divers Vlaan­deren
  • Stef Steyaert: “Onze democratie is niet in crisis, ze is in transitie”
  • Back to basics: luisteren naar je leden met ‘Sensemaker’
  • Mogen we je voorstellen aan onze nieuwe collega: Debbie
  • Maak kennis met onze nieuwe collega en Jack of all trades: Vincent
  • Mobiliseren met impact? Dit zijn de 10 tips van Climate Express
  • Ruben Mersch: “Nuance is veel sexyer dan de steriliteit van het grote gelijk”
  • Maak kennis met jouw nieuwe go-to-person en Deurnese ijsbeer: Silke
  • Mogen we je voorstellen aan onze nieuwe goedlachse collega: Nele
  • Tine Hens en Koert Debeuf laten in hun brieven kijken
  • Ik wil echt voorbij die ‘witte tranen’ geraken
  • Wat we van MAVEP kunnen leren over hoe we onze vrijwilligers waarderen
  • Zo ga je als organisatie bewust om met verandering
  • Investeren in een sociaal-cultureel project? Dat kan met een cultuurkrediet
  • Video: Fred Dhont over cultuureducatie
  • Een straffe praktijkbeschrijving: Over ‘t leven
  • We gaan op Erasmus en nemen mee …
  • HOW-TO: in 7 stappen succesvol een webinar organiseren
  • Webinar: Impactgedreven werken met ‘Theory of Change’
  • Liefde is … samen eten bij Cultureghem en De Ruimtevaart
  • Telewerken: tips en tricks
  • Jouw digitale gereedschapskist om samen te werken en te communiceren
  • Video & chat: welk platform moet ik kiezen?
  • Webinar: ‘Welk platform kiezen?’
  • Help! Mijn site is gehackt
  • Webcast: subsidieregelingen voor sociaal-culturele projecten
  • Hoe veilig is Zoom?
  • Samenwerken met andere organisaties: yay or nay?
  • Podcastgalore: wat de afwas me leerde over interculturaliteit
  • Corona: brandstof voor politiserend werken
  • 9 tips voor meer interactie in je virtueel vormingslokaal
  • Marit Ginevro: “Brave meisjes komen in de hemel, stoute meisjes overal”
  • Nieuwe vormen van verenigen: pionieren op een scharniermoment
  • Hoe kunnen gemeenten lokale burgerinitiatieven laten bloeien?
  • “Diversiteitscommunicatie is eigenlijk normaliteitscommunicatie: het hoort zo te zijn”
  • Videoreeks: een handelingskader om politiserend te werken
  • Briefwisseling Anya Topolski en Mark Elchardus over waarden en normen
  • Ode aan de sociaal-cultureel werker
  • AAN TAFEL MET ONZE MINISTER VAN CULTUUR
  • VIDEOREEKS: een nieuwe wereld na corona?
  • Zoomdebat: politisering in de strijd tegen racisme
  • Video-interview: Chantal Mouffe over de radicale democratie
  • Gratis replay: Hoe stel je je kritisch op tegenover Siri en Alexa?
  • Video-interview: waarom zwijgen geen optie is
  • Pulse neemt je mee op digitale praktijksafari bij Hof van Busleyden
  • Een cultureel vaccin voor de Oostendse woonzorgcentra
  • Betül Demirkoparan: “Theekransjes zijn leuk maar je mentaliteit is het belangrijkste, niet wat je eet of drinkt”
  • Amani El Haddad: “De persoonlijke banden in onze sector tonen dat sociaal-cultureel werk meer is dan wérk”
  • Els Vrints: “Als mensen zich gehoord zien, gebeurt er iets magisch”
  • Simon Luyts: “Laten we de coronacrisis gebruiken als hefboom voor verandering”
  • Maak kennis met deze ‘newbies’ binnen het decreet sociaal-cultureel werk
  • Spanningen in je team? Zo ga je ermee om
  • Welkom Joren!
  • Mogen we je voorstellen aan onze nieuwe collega: Zé Vandenhoeck
  • Van betrokkenheid naar vrijwillige actie in 3 bewegingen

Vormingsaanbod decreet

  • Geen evenementen

Footer

Over socius

  • Wat we doen
  • Wat we doen
  • Hoe we het doen
  • Bestuur
  • Maak kennis met het Socius-team
  • Prijspolitiek
  • Contact

Over deze website

  • Registreren
  • Inloggen
  • Vacaturebank
  • Vacature plaatsen
  • Gebruiksvoorwaarden & copyright
  • Privacyverklaring
  • Socius netwerklogin

Ook van ons

  • veranderalles.be
  • prettiggeleerd.be
  • Twitter
  • Facebook
  • LinkedIn
  • Slideshare
  • YouTube
Creative Commons Licentie

© 2021 · Socius - Steunpunt Sociaal-cultureel Werk · Sainctetelettesquare 19, 1000 Brussel · welkom@socius.be · 02 215 27 08