ABC

sociaal-cultureel werk

Sociaal-culturele functies

Vier functies

De sociaal-culturele rollen vertellen iets over de strategische opstelling van sociaal-culturele organisaties in de samenleving. Maar je kan sociaal-culturele organisaties ook herkennen aan de activiteiten en interventies die ze opzetten.

Met die acties en interventies proberen ze doelgericht een eigen mix van ‘processen’ teweeg te brengen. Processen die bijdragen aan het realiseren van hun missie en de sociaal-culturele rollen. Die processen liggen aan de basis van de vier functies van het sociaal-cultureel werk.

Leerfunctie

De leerfunctie komt in beeld wanneer we het hebben over praktijken die gericht zijn op het teweegbrengen van leerprocessen bij mensen, in groepen of gemeenschappen. Je moet de leerfunctie breed en open opvatten en dus ruimer dan enkel ‘educatieve programma’s’, zoals cursussen, lezingen, rondleidingen of trainingen.

Sociaal-culturele organisaties kunnen de leerfunctie ook realiseren in een project met burgers, een uitwisseling tussen lotgenoten, een online-omgeving, een publiek debat, een prikkelende tentoonstelling. Zolang ze maar doelgericht inzetten op leerprocessen.

Lees hier hoe Dito met de Voorleesbende de leerfunctie vormge eft.

Gemeenschapsvormende functie

Praktijken binnen de gemeenschapsvormende functie zetten in op relaties tussen mensen, groepen en gemeenschappen voorbij hun private levenssfeer. Gemeenschappen bestaan uit mensen die iets delen met elkaar, maar niet noodzakelijk ook letterlijk in contact staan met elkaar. Sociaal-cultureel werkers gaan in de eerste plaats aan de slag met groepen die deel uitmaken van een ruimere gemeenschap of waarrond een gemeenschap zich kan vormen.

Denk aan praktijken waarbij mensen met elkaar aan de slag gaan en relaties ontwikkelen met elkaar. Waarbij mensen zich verenigen op basis van wat ze delen met elkaar maar ook met oog voor verschil. Waarbij banden gesmeed worden binnen de eigen gemeenschap maar ook over de grenzen van gemeenschappen heen.

Lees hier hoe Avansa Halle-Vilvoorde met haar WijKeuken de gemeenschapsvormende functie vormgeeft.

Cultuurfunctie

Met de cultuurfunctie hebben we het over praktijken waarbij mensen hun zicht op cultuur verbreden in de meest ruime zin van dat woord. Cultuur is een verzameling, van producten, culturele expressies of culturele tekens. Denk niet alleen aan kunstwerken, maar bijvoorbeeld ook aan eetgewoonten, gebruiksvoorwerpen of manieren van spreken.

Maar cultuur is altijd meer dan een verzameling, het heeft ook altijd een proceskant. Culturele tekens of producten krijgen betekenis doordat mensen, groepen en gemeenschappen ermee aan de slag gaan.

In culturele praktijken krijgt dat proces vorm. Mensen maken samen iets nieuw of ze delen wat voor hun belangrijk is en zorgen dat het bewaard blijft voor anderen en volgende generaties, ze vinden hun weg naar culturele evenementen.

Lees hier hoe Reveil door de uitbouw van een warmere rouwcultuur de cultuurfunctie vormgeeft.

Maatschappelijke bewegingsfunctie

Bij de maatschappelijke bewegingsfunctie ligt de nadruk op het creëren van ruimte voor maatschappelijk engagement én op het politiseren.

Mensen kunnen zich verbinden in een campagne om minder vlees te eten of zich inzetten voor de opvang van vluchtelingen. Ze kunnen deelnemen aan een optocht voor een beter milieubeleid of samen met buren een autodeelgroep oprichten. Het zijn allemaal voorbeelden van praktijken waar mensen een engagement opnemen dat gecreëerd wordt door sociaal-culturele organisaties.