jun
16
2020

9 tips voor meer interactie in je virtueel vormingslokaal

Foto: Zoom-vorming voor afdelingsbegeleiders

Digitaal, Sociaal-cultureel werken, Werken met groepen

De coronacrisis deed ons in sneltempo overschakelen naar online communiceren en samenwerken. Ook vormingen moesten we digitaal omdenken. Een uitdaging die vormingswerkers intrigeert en tegelijk onzekerheid opwekt. Welkom in de stretchzone!

Als vormingswerker kwam ook ik in die stretchzone terecht. Geprikkeld door de uitdaging maar tegelijk beseffend dat online vormingen een extra inspanning van mij zouden vragen. Want is een online vorming niet per definitie afstandelijker en oppervlakkiger? Wat als ik het technisch niet gebolwerkt krijg? Hoe hou ik al mijn deelnemers betrokken? En hoe stimuleer ik interactie in de groep? Veel vragen en niet direct antwoorden.

Na enkele maanden online vormingssessies voorbereiden en begeleiden ben ik aangenaam verrast: de sessies zijn rijk aan inhoud, verlopen interactief en zijn gezellig. Maar ik ben ook geschrokken van de intensiteit van de voorbereiding en begeleiding. Een online vorming vergt namelijk een meer gedetailleerde planning, meer creativiteit én energie. Ik leer nog elke dag bij en deel graag mijn ‘lessons learnt’ met jou in de vorm van 9 tips om interactieve vormingen op te stellen en te begeleiden. Bij Socius werken we voor onze online vormingen met de betalende versie van Zoom. Maar je kan deze tips zeker ook gebruiken binnen andere (al dan niet betalende) beeldbelplatformen.

TIP 1: Bereid je nauwgezet voor

Kies een werkbare groep (4-12 personen).
Beperk de vormingssessie tot maximum anderhalf uur.
Bouw een pauze van 10 minuten in (voor een sanitaire stop, een kop koffie, wat beweging).
Denk goed na over de leerinhouden die je wilt overbrengen. De spanningsboog bij deelnemers is korter in een online context. Doseer je kennisoverdracht en laat ruimte voor uitwisseling.
Zorg voor afwisseling tussen kennisoverdracht, uitwisseling en opdrachten.
Maak een script met de timing, de leerinhouden, werkvormen en technische modaliteiten.
Time vooraf. Is je script te ambitieus voor de beschikbare tijd? Maak dan keuzes.
Oefen vooraf met collega’s als je iets speciaals wilt uitproberen (bv. werken met een digitale brainstormtool).
Geef je deelnemers vooraf duidelijke informatie om deel te nemen aan de Zoom-sessie.

TIP 2: Verzorg je start

Start de meeting 5 tot 10 minuten voor de begintijd op. Zo kunnen deelnemers rustig binnenkomen in het virtuele lokaal en alvast even informeel uitwisselen.
Kies de ‘Gallery view’ in Zoom zodat alle deelnemers zichtbaar zijn.
Maak contact met en tussen de deelnemers tijdens een ‘check-inmoment’. Enkele voorbeelden:
- Doe een rondje en laat deelnemers vertellen hoe ze in coronatijden contact houden met vrijwilligers, samenwerken in hun team, …
- Nodig ze uit om zichzelf kort voor te stellen aan de hand van een voorwerp in hun kamer.
- Leg ze stellingen voor en laat hen positie innemen door hun camera al dan niet met een post-it af te plakken.
- Laat hen met beide duimen aangeven hoe hun energieniveau vandaag is.
Overloop kort de gedragsregels tijdens de Zoomsessie (bv. micro dempen bij achtergrondlawaai).
Licht de leerdoelen en de opbouw van de sessie toe. Vraag of deelnemers hierachter staan.

TIP 3: Wees je betere zelf

Wees expressief. Veel non-verbale signalen gaan verloren in een online setting. Maar overdrijf niet: zet je energie gericht in en laat de deelnemers op bepaalde momenten werken aan een opdracht of met elkaar uitwisselen.
Gebruik humor en hou het licht.
Hou een strak tempo aan. Onderdeel afgerond? Op naar het volgende!

TIP 4: Communiceer actief

Geef heldere instructies en pols regelmatig of alles duidelijk is
Spreek mensen direct aan: vraag ‘Lena, wil jij deze vraag beantwoorden?’ in plaats van ‘Wie wil daar iets over zeggen?’. Het oogcontact en de non-verbale signalen waar je tijdens offline vormingen op steunt, vallen online weg.
Stel gerichte vragen: ‘Wie kan een voorbeeld uit zijn of haar praktijk geven?’
Kap verhalen sneller af dan in een offline context. Er is minder tijd voor en online haken deelnemers sneller af bij uitweidingen. Vraag mensen om de essentie in 2 zinnen te vatten.
Geef bij een discussie vooraf aan hoeveel mensen aan het woord kunnen komen.

TIP 5: Spreek de groep aan

Pols naar herkenning en vraag bijvoorbeeld: ‘Wie herkent dit ook in zijn of haar werkpraktijk?’
Spreek de collectieve intelligentie van de groep aan en vraag bijvoorbeeld: ‘Welke strategieën zette jij al in om dit probleem aan te pakken?’

TIP 6: Bouw beweging …

Fysieke beweging: door mensen te laten antwoorden met een gebaar, door even op te staan of kort uit beeld te verdwijnen.
Visuele beweging: door af te wisselen tussen je Powerpoint-presentatie, het whiteboard, een filmpje, de deelnemersgroep …

TIP 7: … en rustmomenten in

Focus op de materie: deel je Powerpoint-presentatie op het scherm en geef 5 minuten uitleg.
Laat stiltes: bouw stilte in tijdens opdrachten waar deelnemers individueel aan werken.
Geef pauze(s).

TIP 8: Zet interactieve werkvormen en digitale tools in

Werkvormen die je off- en online kunt gebruiken: een kennismakingsrondje aan de hand van een vraag, positie innemen ten aanzien van een stelling, een intervisiemethodiek …
Interactieve werkvormen binnen Zoom: gebruik het whiteboard, laat mensen reageren in de chat, deel je scherm, wijs deelnemers op de mogelijkheid om reacties te uiten (duim, applaus, …). In de betalende versie kan je deelnemers in kleine groepjes laten uitwisselen in ‘breakout rooms’. Beperk de tijdslimiet en ga actief langs in de groepjes. Je kan deelnemers ook polls voorleggen.
Interactieve tools binnen andere toepassingen: Mural, Miro, Padlet, Mentimeter, Kahoot, Mindmeister, Involve.me, Google Spreadsheets … Introduceer je deelnemers in deze tools maar overdonder hen niet. Let op voor de zogenaamde ‘digitale indigestie’. Zorg ervoor dat jij de tool zelf goed beheerst en kan toelichten.

TIP 9: Eindig in schoonheid

Maak tijd voor een ‘check-out’: evalueer wat deelnemers bijleerden en wat ze van de online sessie vonden.
Verlaat de sessie net als in een offline setting als laatste. Zo geef je deelnemers die dat willen de kans om je nog even aan te spreken.
Borg de inzichten uit de sessie en deel ze met de deelnemers: maak een video-opname van de sessie (na toestemming), sla het whiteboard of brainstormbord op, bewaar eventueel de chat. Deel het vormingsmateriaal (ook de Powerpoint-presentatie die je gebruikte) via mail of op een online platform.

Comfort in de stretchzone

Als vormingswerker faciliteerde ik de voorbije maanden online leerprocessen. Een boeiend leerproces voor mij. Stilaan voel ik me comfortabel in de stretchzone. Wat me daarbij helpt? Ik bereid me mentaal en technisch voor. Even een korte wandeling en op tijd alle digitale tools en toepassingen checken. Tijdens de sessie bouw ik rustmomenten voor mezelf in (tijdens opdrachten of pauzes). Op het einde van een sessie vraag ik de deelnemers expliciet om feedback en stuur ik bij waar nodig. En tussendoor deel ik mijn inzichten, ervaringen en vragen met mijn collega’s.

Ik kijk er natuurlijk naar uit om binnenkort weer in een echt vormingslokaal te staan. Maar ik leerde ook online vormingen waarderen. Online vormingen – zelfstandig of in combinatie met fysieke vormingen – lijken me alvast in de toekomst niet meer weg te denken.