Als je er die dag zelf bij was, staat 2 december waarschijnlijk voor altijd in grote groene letters in je geheugen gegrift. De dag waarop Climate Express en de Klimaatcoalitie maar liefst 75 000 burgers mobiliseerden om naar Brussel te komen en van zich te laten horen voor het klimaat. En meteen ook het startschot van een golf klimaatbetogingen over heel het land. Hoe ze erin slaagden zoveel mensen te mobiliseren? Één pasklaar antwoord hebben ze niet, maar Charlotte Scheerens en Zanna Vanrenterghem van vrijwilligersorganisatie Climate Express delen wel graag hun tips voor een impactvolle campagne.
TIP 1: ZET JE ACTIE OP DE KAART
Zanna: “Onze achterban was natuurlijk al vroeger op de hoogte van de actie, maar de officiële aankondiging hebben we pas op 26 oktober gedaan. Een dikke maand voor de mars dus. En we voelden het meteen: we moeten het op de kaart zetten. In onze communicatiestrategie hebben we sterk ingespeeld op wie de mensen zijn die we wilden bewegen om naar Brussel te komen. Een heel positief narratief.”
Charlotte: “We hebben vooral gemikt op die mensen die er niet bij zouden zijn zonder een communicatieboost. Het was een beetje een wilde gok, maar we hebben er bewust voor gekozen om al op voorhand over ‘de grootste klimaatmars in België ooit’ te spreken in onze communicatie. We hebben er wel over gediscussieerd hoor: is dat niet te riskant? Het vorige recordaantal klimaatbetogers in België was 15 000 en dat leek ons niet onoverbrugbaar. Volgens mij heeft dat echt gewerkt om mensen het gevoel te geven dat ze erbij moésten zijn. Dit maakte ook dat de pers onze boodschap van in het begin mee verspreidde.”
“Het was een beetje een wilde gok, maar we hebben er bewust voor gekozen om al op voorhand over ‘de grootste klimaatmars in België ooit’ te spreken.”
TIP 2: GA VOOR EEN SIMPEL VERHAAL
Zanna: “Vertel een eenvoudig verhaal. Een verhaal dat zowel mensen als organisaties aanspreekt. Want hetzelfde verhaal moet iedereen samenbrengen. Of je nu een organisatie bent die logistieke of budgettaire ondersteuning kan bieden, of een persoon die zijn of haar lijf in de strijd gaat gooien. Ons verhaal: we moeten massaal op straat komen op de eerste dag van de internationale klimaattop in Polen en onze stem laten horen voor het klimaat voor het te laat is. We need to build a better future and we need to start right now.”
TIP 3: GA VOOR EEN VISUELE STIJL DIE ERUIT SPRINGT
Charlotte: “Het is niet zo dat het klimaat nog een heel hoog geitenwollensokkengehalte heeft, maar je moet het wel wat meer hands-on en hip maken zodat je een breed publiek kan aantrekken. We hebben bewust voor héél flashy kleurtjes gekozen zodat ons evenement zou opvallen tussen alle andere Facebookevents.”
Zanna: “Een grafisch genie heeft onze ontwerpen gemaakt. Die handjes en de felle kleuren, daar is eigenlijk veel mee begonnen. Je hergebruikt die grafische elementen continu, dus je moet je campagne visueel heel goed uitdenken.”
TIP 4: CREËER EEN JOURNEY DIE THUIS AL BEGINT
Zanna: “Naast Facebook was onze website www.claimtheclimate.be ook heel belangrijk. We hebben er altijd meer van willen maken dan enkel een mars. We wilden de journey al bij de mensen thuis laten beginnen. Daarom hebben we een website opgezet waarop mensen zich konden registreren en hun route aangeven. 30 000 mensen schreven zich in, wat gigantisch veel is.”
Charlotte: “Als je je route registreert, krijg je het gevoel dat je deel uitmaakt van de actie. Je voert niet gewoon uit, je bent de actie. Veel mensen zijn in groep gekomen, met de fietsende burgerprotestbeweging Critical Mass bijvoorbeeld. Zo ontstaat er een buzz: je komt samen met anderen en je bent zelf in actie. Het is belangrijk om deelnemers dat ownership te geven.”
TIP 5: GA PARTNERSCHAPPEN AAN
Charlotte: “Misschien nog de beste tip: speel niet soloslim. We hebben een goede samenwerking gehad met de Klimaatcoalitie die heel breed mobiliseert. Maar er zijn ook partners zelf naar ons gekomen. Zo heeft het ecologische festival Paradise City zich aangeboden om ons evenement Dance for the Climate na de mars te organiseren. Dat was een geschenk uit de hemel. Het paste in ons concept, ze zijn heel professioneel en ze hebben er waarschijnlijk voor gezorgd dat mensen langer bleven.”
Zanna: “We hebben ook extra publiek bereikt dat we anders niet zouden bereiken. Zoek daarom naar ‘unusual suspects’ als partners.”
Charlotte: “MIVB is naar ons gekomen met de vraag ‘Wat kunnen we doen?’. Ze hebben een week voor de mars bordjes gehangen in de metrostations. Dat zijn cadeaus. Zo’n reclamecampagne hadden wij nooit kunnen betalen. Greenpeace heeft een volledige backpage in de Metro gekocht. Het is echt dankzij die samenwerkingen dat Claim The Climate zo’n succes was.”
“Speel niet soloslim. Zoek partners.”
TIP 6: OMRING JE MET MENSEN DIE HET BETER WETEN
Zanna: “Dit is echt wel belangrijk: omring je met mensen die het beter weten dan jou. Je moet het warm water niet heruitvinden. Elke partner heeft zijn expertise en laat die partner dan ook doen. Dan moet je daar zelf niet mee bezig zijn. Vraag ook raad aan experten. Mijn ex-stiefvader is bijvoorbeeld reclame-expert. Hij heeft ons van in het begin begeleid: zo moet jullie logo eruitzien, dit moet jullie verhaal zijn, … Pitch je verhaal bij mensen buiten jouw bubbel en luister naar wat ze te zeggen hebben.”
TIP 7: SPEEL IN OP EMOTIES
Charlotte: “Je moet niet op de ratio inspelen, maar op het gevoel. Mensen moeten iets voelen en moeten zich verbonden voelen met jouw organisatie. Waarom willen ze meedoen? Het draait om die emotionele klik. Je kan niet de hele tijd mobiliserende boodschappen brengen. Je moet die afwisselen met inhoud en persoonlijke verhalen.”
Zanna: “Als je aan mensen die naar zo’n mars gaan vraagt wat ze ervan vonden, zeggen ze bijna allemaal ‘Amai, ik ben echt onder de indruk’. Het is heel belangrijk dat je dat gevoel in je communicatie achteraf terug oproept. Daarom hebben we verschillende aftermovies gepubliceerd op YouTube en Facebook, onder andere van een opa die meestapt. Ik moet nog altijd huilen als ik dat filmpje zie. Het is dat gevoel dat maakt dat je je aansluit bij een vrijwilligersorganisatie. Dat je zegt ‘F*ck, ik wil er in mijn persoonlijk leven iets aan doen’.”
TIP 8: CREËER EEN COMMUNITY VAN VRIJWILLIGERS
Zanna: “Ik was echt onder de indruk van de mensen die tijdens het weekend van de mars om 7u ’s morgens opdaagden om een hele dag in de regen hekken te bouwen. Dat heeft mij zo geraakt. Naast je vaste vrijwilligers heb je natuurlijk ook ad hoc vrijwilligers nodig op de dagen voor en van je actie. Maak daar een gemeenschap van. Wij hadden een vrijwilligersstandje met eten voor hen. Zij geven hun dag op voor jou, apprecieer dat en doe daar achteraf iets duurzaams mee. Stuur hen een bedanking, zorg dat ze zich bij jou kunnen aansluiten.”
“Iedereen had een krop in de keel. Ik krijg nog altijd kippenvel als ik terugdenk aan al die energie.”
Charlotte: “Mijn vrienden en mijn ouders hebben pintjes getapt op het event. Dat vond ik een hilarisch zicht. Sommigen waren voor het eerst op een mars, zoals mijn moeder. Claustrofobisch tot en met, maar ze liep daar wel tussen 100 000 mensen. Dat was zeer ontroerend. Iedereen had een krop in de keel. Ik krijg nog altijd kippenvel als ik terugdenk aan al die energie.”
Zanna: “Ik heb nog nooit in mijn leven zo’n productieve dag gehad. Je begint om 7 uur ’s morgens, je gaat om 9 uur ‘s avonds naar huis. Puur op adrenaline. Als ik bedenk wat ik op die 14 uur allemaal gedaan heb … Op gewone dagen doe ik er soms een uur over om 3 mails te versturen (lacht).”
Charlotte: “Je leeft ‘on a high’. Endorfines voor het klimaat!”
TIP 9: EXPECT THE UNEXPECTED
Zanna: “Wij hadden echt nooit verwacht dat Claim The Climate zo’n groot succes zou zijn. Daardoor hadden we niet echt een strategie die ons voorbereidde op de gevolgen: in de politiek, in de media, de verontwaardiging van de mensen, … Je werkt toe naar je grote momentum, maar je mag niet vergeten dat wat erna komt even belangrijk is.
Charlotte: “Na een actie mag je eindelijk weer slapen (lacht), maar je moet ervoor zorgen dat er nog een team is dat alles opvolgt.”
“Ik denk niet dat we al goed beseffen hoe historisch de klimaatmarsen zijn.”
TIP 10: STIPPEL EEN DUURZAME STRATEGIE UIT
Zanna: “We hebben de politiek gedwongen om een paar maanden voor de verkiezingen te praten over het klimaat. Dat is sowieso onze grootste verwezenlijking en dat hadden we zelf nooit verwacht. Maar je kan in je strategie wel op voorhand nadenken over wat je achteraf met de mensen die je op straat krijgt wilt doen. Maak je actie duurzaam. Claim The Climate heeft veel mensen geïnspireerd om zelf dingen op poten te zetten en verder te blijven gaan. Kijk maar naar Youth For Climate. Ik denk niet dat we al goed beseffen hoe historisch dit is. Binnen twintig jaar gaan studenten in de les, weet ik veel, Burgerbewegingen aan de faculteit Politiek of Filosofie hierop terugkijken en zeggen ‘Dát was historisch’. En betogers kunnen dan zeggen ‘Ik was daar ooit bij’ (lacht). Dat is zoals de rakettenbetogingen, mensen praten daar nog altijd over.”
Over Charlotte en Zanna
Charlotte Scheerens is doctoraatsonderzoeker binnen de End-of-Life Care Research Group van de VUB en de UGent. Daarnaast is ze zelfstandig klimaatbeleidconsulent en consulent voor de Wereldgezondheidsorganisatie.
Zanna Vanrenterghem is climate ambition projectcoördinator bij CAN Europe, een Europese koepelorganisatie van ngo’s die werken rond klimaatverandering en energie.
