14
2025
De civiele ruimte vrijwaren voor een vitale democratie
De civiele ruimte is de plek waar burgers zich kunnen organiseren, hun stem laten horen en maatschappelijke verandering mogelijk maken. Middenveldorganisaties vormen daarvan het kloppend hart. Maar die ruimte is niet onbeperkt. Ze verschuift, soms subtiel, soms voelbaar. In een kennisdossier, opgesteld in opdracht van Socius, steunpunt voor sociaal-cultureel werk, brengt een consortium van KULeuven (Lode Vermeersch) en UAntwerpen (Stijn Oosterlynck) ism. met Filip De Rynck en Bram Verschuere (beiden UGent) die evoluties in kaart.
De kernvraag van het dossier – “Krimpt de civiele ruimte?” – blijkt minder eenduidig dan gedacht. Internationaal gaat het debat vaak over bedreiging van mensenrechten, in Vlaanderen over het subsidiariteitsmodel: de traditie waarin middenveldorganisaties publieke taken opnemen met autonomie én steun van de overheid.
Op basis van 26 interviews, groepsgesprekken en literatuuronderzoek beschrijft het dossier zeven types van ingrepen in de civiele ruimte: van juridische en financiële druk tot negatieve framing en bureaucratische ingrepen. Toch is het geen louter somber verhaal. Het dossier toont ook hoe organisaties vandaag reageren, navigeren en vernieuwen. Sommigen kiezen voor samenwerking, anderen confronteren. Wat werkt, hangt af van context, schaal en strategie. Het dossier biedt een menukaart van mogelijke acties voor organisaties, sectoren en beleidsmakers.
De vaststelling is duidelijk: de civiele ruimte is veerkrachtig, maar niet vanzelfsprekend.
- Lode Vermeersch, Stijn Oosterlynck, Filip De Rynck en Bram Verschuere
- 2025
- gratis
