• Spring naar de hoofdnavigatie
  • Door naar de hoofd inhoud
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Socius.be

Steunpunt sociaal-cultureel

  • Twitter
  • Facebook
  • YouTube
  • Slideshare
  • Login
  • Start
  • Socius
    • Wat we doen
    • Hoe we het doen
    • Maak kennis met het Socius-team
    • Prijspolitiek
    • Zaalverhuur
  • Sector
    • Over de sector
    • Werksoorten
    • Organisaties
    • Vacatures
  • Decreet
  • Agenda
  • Nieuws
  • Blog
  • Kennis
    • Artikels
    • Tools
    • Publicaties
  • Contact

Burgerinitiatieven in de participatiesamenleving

19 september 2017 door Gie Van den Eeckhaut

Foto: Socius vzw

Eind augustus trokken 16 sociaal-cultureel werkers en lokale ambtenaren op leerreis naar Nederland, naar de driehoek Eindhoven, Tilburg, ’s Hertogenbosch. Socius nam het initiatief, de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG) sprong mee op de kar. Drie dagen intensief praktijken bezoeken, spreken met mensen uit het veld en met elkaar delen wat we meemaakten.

De centrale vraag: “Hoe kunnen we – zowel vanuit de lokale besturen als vanuit het sociaal-cultureel werk – ruimte creëren waarin burgers maatschappelijk initiatief kunnen nemen, ruimte waarin burgerinitiatief kan groeien?” Ons laten inspireren, maar tegelijk ook zelf ideeën ontwikkelen om in Vlaanderen mee aan de slag gaan. Lessen leren, lessen meebrengen. Dat was het opzet.

Durvers en doeners

Burgerinitiatieven zijn er simpelweg omdat burgers initiatief nemen! Bij alle succesvolle burgerinitiatieven die we bezochten, stelde ik hetzelfde vast: ze ontstaan bij de gratie van mensen die het initiatief zelf in handen nemen. Mensen die zich geraakt weten door een kwestie. Die een kans zien én iets durven ondernemen om die kans ook waar te maken. Mensen die andere mensen overtuigen, meenemen in een inspirerend verhaal. Bij elk bezoek werd ons dat duidelijker.

Burgerinitiatieven zijn er simpelweg omdat burgers initiatief nemen!

Neem nu Groendomein Wasven in Tongelre – een buitenwijk van Eindhoven. Het is niet moeilijk om me Alfred van Kempen voor de geest te halen, één van de eerste initiatiefnemers, die vandaag werkt voor de stichting die Wasven beheert. Onder een warme zon bij het begin van het beukenlaantje vertelt hij over de geschiedenis en de actuele projecten alsof het allemaal vanzelfsprekend is. Wij kunnen onze oren niet geloven.

“De beuk er in”

Tweede helft jaren negentig. Er wordt een nieuwe woonwijk gebouwd. Als gevolg van de ontwatering krijgt het oude beukenlaantje het lastig. Bomen worden ziek en dreigen af te sterven. Enkele buurtbewoners manen de gemeente aan om de beuken waar zijzelf en hun ouders nog hadden onder staan vrijen, te vrijwaren. De gemeente stelt in de plaats voor om de beuken te rooien en jonge beuken te planten. Het actiecomité ‘De Beuk er in’ is meteen een feit: de buurtbewoners verzamelen geld, zetten activiteiten en campagnes op om dan maar in eigen beheer de beuken te redden. En dat lukt: de gemeente geeft hen de toestemming om de beukenlaan gezond te maken en herin te richten.

Gaandeweg de weg banen

Het redden van de beukenlaan is het begin van een lange reeks stappen naar het beheer van een ondertussen 6 hectaren groot cultuur- en natuurhistorisch groendomein. Er dient zich een eerste grote kans aan: een beschermde langgevelboerderij aan het einde van de beukenlaan wordt aangekocht met zelf bij elkaar gebrachte middelen. En met een flinke lening van een miljoen euro. De gemeente stelt zich borg en garandeert de boerderij over te kopen bij mislukking, maar stopt er zelf verder geen geld in.

Na grondige restauratie is er plaats voor een ‘gasterij’ – zeg maar een restaurant of brasserie van formaat. Maar is er ook plaats voor een bakkerij en een koffiebranderij om het restaurant en de buurt van duurzame producten van eigen kweek te voorzien – alles professioneel uitgebaat. Er is ruimte voor tentoonstellingen en vergaderingen. Mensen met een verstandelijke beperking uit een zorginstelling in de buurt worden meegenomen in het arbeidsproces, begeleid door professionals en vrijwilligers.

Ondertussen worden ook de oude kasteeltuin en aanpalende natuurgebieden opgenomen in het groendomein. Verzorgd. Beheerd. Ontsloten. Er wordt een tuinderij opgezet: naast het eigen brood en de eigen koffie worden nu ook zelf gekweekte groenten, kruiden en fruit aangeboden in restaurant en winkel. Wanneer de zorginstelling verhuist, dreigen de mensen met beperking niet langer te kunnen werken op Wasven. Er wordt niet lang geaarzeld: een eigen zorginstelling wordt opgericht om iedereen blijvend te kunnen begeleiden. Een probleem wordt op die manier een nieuwe kans.

Er was geen groot plan vooraf. Er was alleen een reeks kansen die door de initiatiefnemers werden gegrepen.

Ondertussen wordt er getrouwd en gerouwd bij overlijden bij de Millenniumboom – waarvan de betrachting is om hem duizend jaar in leven te laten. Kinderen en volwassenen leren er over de natuur en over duurzaam leven. Workshops, wandelingen, lezingen: een levendig educatief programma brengt voortdurend volk op het domein. Er was geen groot plan vooraf. Er was alleen een reeks kansen die door de initiatiefnemers werden gegrepen. Gaandeweg werd de weg gebaand. Ondertussen werken een aantal mensen professioneel voor het netwerk van stichtingen die samen groendomein Wasven vormen. Maar het hart van de werking blijven de 80 vrijwilligers, meestal mensen uit de buurt en de 40 mensen met een verstandelijke beperking die er hun dag zinvol doorbrengen. Samen betrokken geraken op ‘plekken’ kan blijkbaar veel creativiteit en initiatief teweeg brengen: dat is ook wat Dries Van de Velde opmerkt.

Alles staat of valt met de mensen die het doen

Het gaat om mensen. Daarvan ben ik overtuigd, nu meer dan ooit. Succesvolle burgerinitiatieven steunen op mensen die er echt hun schouders onder zetten. Vier kwaliteiten zie ik telkens terugkeren.

  • Ze weten zich ‘geraakt’ door een kwestie. Ze liggen er wakker van en ze praten er over met mensen in hun omgeving. Ze zijn er zelf van overtuigd dat er iets moet gebeuren. Dat van de kwestie echt een publieke zaak moet gemaakt worden: ze belangt de gemeenschap aan en dus moet er iets ondernomen worden. De beuken redden. Een buurtgemeenschap én het groen in de buurt versterken. Mensen met een verstandelijke beperking een zinvolle dagbesteding geven.
  • Ze zien kansen. Ze kijken daarbij voorbij de problemen. Ze zoeken en onderzoeken hoe ze iets kunnen ondernemen. Ze zien de opportuniteiten of ze zoeken ze zelf op. Ze dromen luidop. Een oude boerderij die te koop staat. Een stuk natuur in de buurt dat onbeheerd en ontoegankelijk is. Een stuk grond dat geschikt is voor tuinderij.
  • Ze kunnen anderen overtuigen. Ze weten echt een goed verhaal te brengen. Authentiek en helder. Vaak simpel. Geen complexe theorieën of grote woorden, wel beelden die mensen verstaan en kunnen meeslepen. Beelden die beroeren en in beweging zetten. Ze zijn sterk in relaties en spreken iedereen aan met hun verhaal. ‘Vrijende ouders in het beukenlaantje’. ‘De beuk er in’. ‘We kunnen de mensen die hier werken, toch niet laten gaan omdat hun instelling verhuist?!’
  • En wat me het meest opvalt: ze durven. Ze zijn bereid om echt risico’s te nemen. Een groep burgers leent gewoon een miljoen euro, weliswaar met garantie van de gemeente. Ze baten de gasterij commercieel uit. Ze zoeken voortdurend hoe ze kunnen groeien, hoe ze er zinvol nieuwe initiatieven kunnen bij aansluiten. Hun initiatief is een echte onderneming, in de meeste waardevolle betekenis van dat woord. Ze durven het groot zien en het groots doen.

Deze initiatiefnemende burgers doen mij voortdurend denken aan de tripel-B-werkers die we met Socius al tegenkwamen in het traject rond maatschappelijk innoveren: ze zijn Bewogen, Bevlogen en Beweeglijk. Mooi toch. Sociaal-culturele professionals kunnen hun voordeel doen met deze inzichten: waar ze mensen tegenkomen met dit profiel, loont het om hen volop te stimuleren en te ondersteunen. Maar misschien nog meer: deze burgers kunnen het zelf. Zorg dus dat ze eigenaar blijven van hun verhaal.

blog agogisch handelen, burgerinitiatieven, participatie

Lees ook

decreet - 13/11/2017
Foto: Koen Broos iov. Socius

Sociaal-culturele rollen

artikels - 19/02/2016 Foto: Koen Broos - Unie der Zorgelozen iov. Socius

De sociaal-culturele methodiek

blog - 12/04/2017 SvennSivertssen-Lic.CreativeCommons:https://flic.kr/p/7Wh5FQ

Politiserend werken

Over Gie Van den Eeckhaut

Gie legt met plezier het nieuwe decreet sociaal-cultureel volwassenenwerk aan je uit. Maar ook maatschappelijk innoveren en groepsdynamica blijven hem boeien. Gie is daarnaast aanspreekpunt voor de gespecialiseerde vormingsinstellingen.

  • E-mail
  • Tel: 02 215 27 08

Primaire Sidebar

Overzicht

  • Sociaal-cultureel werk moet ergens over gààn
  • Superdiversiteit
  • Inbound marketing voor nonprofits: vertel je verhaal
  • Growfunding/BXL
  • De communicatie­medewerker als contentmanager
  • Online campagnevoeren: Wat we kunnen leren van de Ice Bucket Challenge
  • 9 Tools voor kennismanagement – deel 1
  • 9 Tools voor kennismanagement – deel 2
  • Peer-to-peer in het sociaal-cultureel volwassenen­werk?
  • Solidariteit bevorderen via social media
  • Niet voor zwartkijkers: de SWO-ART
  • Een Facebookpagina voor je vereniging: 7 tips
  • Stilte! Een nieuw geluid
  • Leren van burger­initiatieven: ‘vitale coalities’
  • Trage vragen, oude verhalen
  • De kracht van je vereniging zit lokaal
  • Bottom-up werken met vrijwilligers
  • Ruimte voor initiatief
  • De kracht van een goed verhaal
  • Merhaba geeft holebi’s met migratieachtergrond een krachtige stem
  • Community of practice: professionals leren van elkaar
  • Wat drijft de innovator?
  • Afdelingsbegeleiding op maat
  • Van vrijwilligers­management naar betrokkenheids­management
  • Internationaal bewegings­werk: leer uit het verleden
  • Legale foto’s op je website
  • Voelschorten tackelen taboe rond dementie
  • Geef mee vorm aan de superdiverse samenleving
  • 1 miljoen Vlamingen zet zich vrijwillig in
  • De boer op met Voedselteams!
  • Vrijwilligerswerk: niet minder maar anders
  • AIF+: versterking in een wereld van diversiteit
  • Hoe lang leeft jouw beleidsplan?
  • Theater Tievo werkt aan een inclusieve samenleving
  • VtbKultuur brengt mensen samen met Planidoo
  • Leiderschap bij weerstand
  • Vrijwilligers, het DNA van Amnesty International
  • Van individu naar transitieambassadeur bij Vormingplus
  • Selfcity BXL: Brusselse burgerinitiatieven in beeld
  • Sleutelcompetenties voor een leven lang leren
  • Leiderschap als sleutel tot verandering in de superdiverse samenleving
  • Creatief omgaan met digitale technologie
  • Slim meten om je site te verbeteren
  • OefenSCHOLEN voor democratie
  • Dynamiek in groepen lezen
  • Dans als typologie voor de vrijwilligersorganisatie
  • Hallo politici slaat brug tussen burger en politiek
  • Sterke vrijwilligers door sterke communicatie
  • Delen en repareren met Netwerk Bewust Verbruiken
  • De rol van ‘etniciteit’ bij diversiteitsvraagstukken
  • Lobbyen bij de EU
  • Met welke freelancer ga jij in zee?
  • Drie toponderzoeken voor sterk sociaal-cultureel werk
  • Over educatie, verlangen en volwassenheid
  • Werken met talenten
  • Werken met tijdelijke ruimtes
  • Sociaal-cultureel werk in digitale transformatie
  • De gelukskaravaan
  • Sint-Pieters Deelt
  • Een blik achter de parlementaire schermen
  • Iedereen aan het roer: Commons Josaphat
  • De maatschappelijke oorzaken van burn-out
  • Marketing begint bij je missie
  • Samenwerken met de profit: de ethische code van FairFin
  • Als de supermarkt maar open blijft
  • Werken met ruimte in de stad
  • Cinemaximiliaan: woonkamer voor nieuwkomers
  • Timotheus vaart nieuwe wegen
  • Tips om vrijwilligers te waarderen
  • De ‘New Skills Agenda’
  • Vormingplus Waas-en-Dender gluurt bij de buren
  • Naar meer cultuurparticipatie met Pretloket
  • Peilen naar de impact van sociaal-culturele praktijken
  • De vier levensfasen van een afdeling
  • De 20 populairste berichten op je site
  • Denken vanuit de klant: werken met persona’s
  • Hoe lokale afdelingen en vrijwilligers inspireren?
  • ‘De coulissen’ en ‘de scene’: leven en werken in groepen
  • Van goed naar duurzaam medewerkersbeleid
  • Samen sterk
  • Bed, bad, brood en Bach?
  • Politiserend werken
  • In de voetsporen van ‘Van Gogh’
  • Prestatieverlies in groepen: hoe pak je het aan?
  • Loopt je communicatie volgens plan?
  • Groots denken over educatie
  • Het nieuwe leren 1 – Leren in de digitale samenleving
  • Succesvol begeleiden van veranderingsprocessen
  • Toestand vzw wint Ultima 2017 SCVW: 10 weetjes op een rij
  • De regio en de straat
  • Duurzaam denken over educatie
  • Het nieuwe leren 2 – Een gevarieerd leerlandschap
  • On the move
  • Het nieuwe leren 3 – De mechanismen van geconnecteerd leren
  • Motieven van vrijwilligers
  • Burgerinitiatieven in de participatiesamenleving
  • Het nieuwe leren 4 – software en platformen
  • “Eerst charmeren, dan attaqueren”
  • Het nieuwe leren 5 – Blended learning of online en offline combineren
  • In de juiste plooi: over patronen in groepen
  • Welke verandering heb jij voor ogen?
  • Een warm nest voor innoverende ideeën
  • Verander alles: Kempenaars bundelen de krachten
  • Je stakeholders betrekken
  • Missiegedreven vrijwilligersbeleid 1: bezield vrijwilligerswerk
  • Acht verschijningsvormen waartussen groepen balanceren
  • Wij- versus zij-denken en hoe eruit te geraken
  • De Maekerij: méér dan een hobbyclub
  • Over vroeger, morgen en nu
  • Missiegedreven vrijwilligersbeleid 2: visie op vrijwilligerswerk
  • Sharing is caring
  • Het nieuwe leren 6 – 7 gouden tips voor de lancering van je online cursus
  • Maak kennis met onze nieuwe collega
  • Waarom je nooit uit je woorden geraakt als je over groepen praat
  • Slapende reserves: een onethische hypotheek op onze dienstverlening?
  • David Troch: “slam poetry geeft je een frisse kijk op hoe je iets neerpent”
  • Guy Redig: “De sociaal-culturele sector heeft een identiteit nodig, een smoel”
  • Coachend leidinggeven is een basishouding, een attitude
  • Weg met de oude blanke man?
  • Zijn we in 2021 op weg naar échte Europese uitwisselingen?
  • In 2050 leren we om te werken én te leven
  • Genieten van de wijsheid van Paul Scheffer
  • 5 tips voor het opstellen van je beleidsplan
  • “Gebruik digital storytelling om mensen sociaal weerbaarder te maken”
  • 5 gouden tips voor nieuwkomers in het #SCVW
  • VIDEO-INTERVIEW: Pepijn Kennis over constructief activisme
  • Dit zijn de non-profit technologietrends van 2019
  • Maak kennis met onze nieuwe collega Paco
  • Chokri Ben Chikha: “Stereotypen kan je doorbreken”
  • Neemt jouw team deze 5 rollen op?
  • Zo maak je jouw organisatie ‘communicatieminded’
  • Afdelingsbegeleiding in 6 stappen
  • 5 lessen voor een digitale transformatie op maat van jouw publiek
  • Hoe kunnen we als middenveld het Europese beleid beïnvloeden?
  • Waarom je missie en visie ook je mantra moeten zijn
  • 3 waardevolle inzichten voor jouw bestuur
  • Rollen en functies: twee kanten van dezelfde medaille?
  • Moet je in onze sector wel een kwaliteits­handboek hebben?
  • Hallo micro: persoonlijke ver­halen uit super­divers Vlaan­deren
  • Stef Steyaert: “Onze democratie is niet in crisis, ze is in transitie”
  • Back to basics: luisteren naar je leden met ‘Sensemaker’
  • Mogen we je voorstellen aan onze nieuwe collega: Debbie
  • Maak kennis met onze nieuwe collega en Jack of all trades: Vincent
  • Mobiliseren met impact? Dit zijn de 10 tips van Climate Express
  • Ruben Mersch: “Nuance is veel sexyer dan de steriliteit van het grote gelijk”
  • Maak kennis met jouw nieuwe go-to-person en Deurnese ijsbeer: Silke
  • Mogen we je voorstellen aan onze nieuwe goedlachse collega: Nele
  • Tine Hens en Koert Debeuf laten in hun brieven kijken
  • Ik wil echt voorbij die ‘witte tranen’ geraken
  • Wat we van MAVEP kunnen leren over hoe we onze vrijwilligers waarderen
  • Zo ga je als organisatie bewust om met verandering
  • Investeren in een sociaal-cultureel project? Dat kan met een cultuurkrediet
  • Video: Fred Dhont over cultuureducatie
  • Een straffe praktijkbeschrijving: Over ‘t leven
  • We gaan op Erasmus en nemen mee …
  • HOW-TO: in 7 stappen succesvol een webinar organiseren
  • Webinar: Impactgedreven werken met ‘Theory of Change’
  • Liefde is … samen eten bij Cultureghem en De Ruimtevaart
  • Telewerken: tips en tricks
  • Jouw digitale gereedschapskist om samen te werken en te communiceren
  • Video & chat: welk platform moet ik kiezen?
  • Webinar: ‘Welk platform kiezen?’
  • Help! Mijn site is gehackt
  • Webcast: subsidieregelingen voor sociaal-culturele projecten
  • Hoe veilig is Zoom?
  • Samenwerken met andere organisaties: yay or nay?
  • Podcastgalore: wat de afwas me leerde over interculturaliteit
  • Corona: brandstof voor politiserend werken
  • 9 tips voor meer interactie in je virtueel vormingslokaal
  • Marit Ginevro: “Brave meisjes komen in de hemel, stoute meisjes overal”
  • Nieuwe vormen van verenigen: pionieren op een scharniermoment
  • Hoe kunnen gemeenten lokale burgerinitiatieven laten bloeien?
  • “Diversiteitscommunicatie is eigenlijk normaliteitscommunicatie: het hoort zo te zijn”
  • Videoreeks: een handelingskader om politiserend te werken
  • Briefwisseling Anya Topolski en Mark Elchardus over waarden en normen
  • Ode aan de sociaal-cultureel werker
  • AAN TAFEL MET ONZE MINISTER VAN CULTUUR
  • VIDEOREEKS: een nieuwe wereld na corona?
  • Zoomdebat: politisering in de strijd tegen racisme
  • Video-interview: Chantal Mouffe over de radicale democratie
  • Gratis replay: Hoe stel je je kritisch op tegenover Siri en Alexa?
  • Video-interview: waarom zwijgen geen optie is
  • Pulse neemt je mee op digitale praktijksafari bij Hof van Busleyden
  • Een cultureel vaccin voor de Oostendse woonzorgcentra
  • Betül Demirkoparan: “Theekransjes zijn leuk maar je mentaliteit is het belangrijkste, niet wat je eet of drinkt”
  • Amani El Haddad: “De persoonlijke banden in onze sector tonen dat sociaal-cultureel werk meer is dan wérk”
  • Els Vrints: “Als mensen zich gehoord zien, gebeurt er iets magisch”
  • Simon Luyts: “Laten we de coronacrisis gebruiken als hefboom voor verandering”
  • Maak kennis met deze ‘newbies’ binnen het decreet sociaal-cultureel werk
  • Spanningen in je team? Zo ga je ermee om
  • Welkom Joren!
  • Mogen we je voorstellen aan onze nieuwe collega: Zé Vandenhoeck
  • Van betrokkenheid naar vrijwillige actie in 3 bewegingen

Vormingsaanbod decreet

  • Geen evenementen

Footer

Over socius

  • Wat we doen
  • Wat we doen
  • Hoe we het doen
  • Bestuur
  • Maak kennis met het Socius-team
  • Prijspolitiek
  • Contact

Over deze website

  • Registreren
  • Inloggen
  • Vacaturebank
  • Vacature plaatsen
  • Gebruiksvoorwaarden & copyright
  • Privacyverklaring
  • Socius netwerklogin

Ook van ons

  • veranderalles.be
  • prettiggeleerd.be
  • Twitter
  • Facebook
  • LinkedIn
  • Slideshare
  • YouTube
Creative Commons Licentie

© 2021 · Socius - Steunpunt Sociaal-cultureel Werk · Sainctetelettesquare 19, 1000 Brussel · welkom@socius.be · 02 215 27 08