• Spring naar de hoofdnavigatie
  • Door naar de hoofd inhoud
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Socius.be

Steunpunt sociaal-cultureel

  • Twitter
  • Facebook
  • YouTube
  • Slideshare
  • Login
  • Start
  • Socius
    • Wat we doen
    • Hoe we het doen
    • Maak kennis met het Socius-team
    • Prijspolitiek
    • Zaalverhuur
  • Sector
    • Over de sector
    • Werksoorten
    • Organisaties
    • Vacatures
  • Decreet
  • Agenda
  • Nieuws
  • Blog
  • Kennis
    • Artikels
    • Tools
    • Publicaties
  • Contact

Peer-to-peer in het sociaal-cultureel volwassenen­werk?

19 november 2014 door Emilie Van Daele

Foto: i-d-e.be

Op maandag 13 oktober trokken we met de Karavaan naar een lezing over het peer-to-peer systeem van Michel Bauwens georganiseerd door Oikos in Leuven. Vooraf bespraken we in kleine groep welke kansen en mogelijkheden dit model voor het sociaal-cultureel volwassenenwerk kan bieden en welke rol onze sector kan spelen binnen dit systeem.

Wat is peer-to-peer?

Eerst en vooral moeten we scherp krijgen wat een peer-to-peer systeem nu precies is. Peer-to-peer betekent letterlijk “van gelijke tot gelijke”. Volgens Michel Bauwens gaat het om een sociale structuur waar men als gelijken (peers) samen waarde(n) creëert: men produceert samen kennis, ontwerpen, gemeengoed (commons)… . Concreet gebeurt dit door als gemeenschap van mensen te delen met een systeem, door als gelijken (peers) een bijdrage te leveren in het ontwikkelen van gemeengoed en dit gemeengoed vrij beschikbaar te houden voor iedereen. Internationaal bekende voorbeelden zijn Wikipedia (open kennis) of Linux (open source software).

Enkele belangrijke kenmerken

Producent + User = “Produser”

Eén van de centrale en unieke kenmerken van het peer-to-peer systeem is de gedachte dat je tegelijkertijd maker en gebruiker bent van het gemeengoed. Bauwens introduceert hier het nieuwe begrip “produser”. Je bent niet meer een passieve consument van een bepaald product, maar maakt het je eigen om het te verbeteren en deelt jouw bijdrage vervolgens met de rest van de gemeenschap.

Iedereen kan iets!

Je deelt, creëert, produceert als peer zonder toestemming van bovenaf. Je gaat een relatie aan met het gemeengoed buiten elke vorm van hiërarchie. Iedereen kan bijdragen. Peer-to-peer gaat dan ook sterk uit van de gedachte dat iedereen iets kan, dat iedereen wel ergens goed in is en dat de ene niet beter is dan de ander. Je hoeft geen diploma’s of bekwaamheidsattesten te hebben om een bijdrage te leveren. Mensen hebben verschillende capaciteiten, vaardigheden en voorkeuren. En omdat het peer-to-peer systeem vaak een modulair systeem is, kan iedereen bijdragen al naar gelang zijn capaciteiten en dit koppelen aan welbepaalde taken van het project.

Openheid en transparantie tegen sociale ongelijkheid

Peer-to-peer is een systeem dat open, zichtbaar en transparant is voor iedereen en het gemeengoed dat door het peer-to-peer netwerk wordt gecreëerd is voor iedereen beschikbaar. Dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld de commerciële wereld waar alleen de top van een bedrijf over alle kennis beschikt en beslist wat ermee zal gebeuren. Door kennis te delen en open te stellen voor iedereen stellen peer-to-peer netwerken deze instandhouding van sociale ongelijkheid (want kennis is macht) ter discussie.

De civiele maatschappij wordt productief!

Elke burger kan een bijdrage leveren aan het gemeengoed. De bijdrage die je levert gebeurt volledig op vrijwillige basis en je motivatie is als het ware intrinsiek. Je produceert niet om er geld voor te krijgen, je produceert mee omwille van een zekere betrokkenheid op het gemeengoed. Dankzij peer-to-peer wordt de civiele maatschappij dus productief.

Van een a-sociaal systeem naar win-win-win-win!

In tegenstelling tot het kapitalistisch systeem waar men bij de uitwisseling van gelijke waarden tussen koper en verkoper geen rekening houdt met externe effecten van deze transactie (ik kan iemand wapens verkopen, maar wat ermee gebeurt, zijn mijn zaken niet), wentelt het peer-to-peer systeem de externe kosten niet af op de samenleving. Hier werken mensen samen om bij te dragen tot een sociaal doel. Niet alleen de partijen die bijdragen winnen hierbij (win-win), maar ook de hele groep (win-win-win) en zelfs de hele samenleving (win-win-win-win).

Verschillende vormen van peer-to-peer systemen

Er bestaan vandaag de dag tal van verschillende peer-to-peer initiatieven en systemen. Het is verhelderend om deze verschillende initiatieven van elkaar te onderscheiden om zo te bepalen wat onze rol als sociaal-culturele sector kan zijn om deze al of niet te versterken, ondersteunen, stimuleren… .

Michel Bauwens definieert in zijn boek vier verschillende vormen van peer-to-peer systemen. De verschillen spelen zich af op twee assen: De eerste as geeft weer in hoeverre een systeem op één centrale plaats beheerd wordt, dan niet gedecentraliseerd of horizontaal is qua structuur. De tweede as geeft de intentie van het systeem weer: van winst gedreven systemen tot systemen die trachten een specifieke sociale doelstelling te realiseren.

Hierdoor worden er vier domeinen gevormd:

Netarchisch kapitaal

Het eerste domein wordt gekenmerkt door centrale controle van het peer-to-peernetwerk door zuiver commerciële bedrijven. Voorbeelden zijn Facebook, Google, YouTube. Deze bedrijven investeren kapitaal in sociale netwerken en platformen waar mensen (peers) zaken gaan delen en produceren. Het ‘front-end’ kan peer-to-peer zijn, de ‘back-end’ van deze platformen wordt centraal gecontroleerd en geëxploiteerd door de investeerders. De ‘peers’ produceren de waarde, maar de investeerders verkopen de data van deze gebruikers en gaan met de winst lopen.

Het verspreid kapitalisme

Het tweede domein is een decentraal maar winst gedreven systeem. De drijfveer is nog steeds verdienen. Voorbeelden zijn peer-to-peermarktplaatsen zoals Airbnb, Ebay, … . Deze systemen laten mensen toe geld te verdienen door bijvoorbeeld een logeerkamer te verhuren of spullen tweedehands te verkopen. Het gaat hier om systemen die individuele transacties mogelijk maken zonder monopolievorming. Gebruikers krijgen meer greep op de ruilwaarde.

Lokale veerkracht

In het derde domein vinden we de decentrale gemeenschapsgerichte systemen terug. Deze systemen bevinden zich traditioneel in de transitie-sfeer. Voorbeelden van deze systemen zijn zaken als stadslandbouwgroepen, buurttuinen, alternatieve (lokale) munten of collectieve aankoopsgroepen. Het doel van deze systemen is het uitbouwen van een veerkrachtige lokale gemeenschap. Het gaat hier om belangrijke lokale ontwikkelingen, maar je mag hierbij volgens Bauwens het globale systeem niet uit het oog verliezen. Er zijn namelijk tal van problemen die je plaatselijk niet kunt oplossen en waarvoor globale commons nodig zijn. We moeten volgens Bauwens op elk niveau sociale en politieke krachten opbouwen: lokaal, regionaal, continentaal en globaal.

Global Commons

Een global commons-systeem is een systeem dat op een centrale plaats georganiseerd wordt maar met als doel de gebruikers in staat te stellen van de diensten gebruik te maken. Een goed voorbeeld hiervan is Couchsurfing. De waarde van het systeem wordt gegenereerd door de gebruikers, en output van het systeem staat ook ten dienste van de gebruikers (niet per se dezelfde gebruikers). Couchsurfing is wat Michel Bauwens omschrijft als een globaal-lokaal systeem. Het systeem is wereldwijd universeel, maar de output is erg lokaal gericht.

De P2P Foundation

Het standpunt dat Bauwens verdedigt is dat we vooral aandacht moeten hebben voor de ontwikkeling van deze Global Commons. We moeten wereldwijd samenwerken op het vlak van kennis, ideeën, wetenschap, cultuur, … . Maar we moeten plaatselijk een productieapparaat uitbouwen om zo veel mogelijk lokaal te produceren. De regel is: alles wat ‘zwaar’ is, moet lokaal; wat ‘licht’ is, moet globaal! Dat is ook de rol die de P2P Foundation van Bauwens wil spelen. De P2P Foundation is een wereldwijde gemeenschap van onderzoekers en activisten die peer-to-peer bestuderen en promoten. Als katalysator zorgt de Stichting dat er een structuur of platform is zodat mensen kunnen bijdragen.

De P2P Foundation stelt ook een innovatieve licentie voor die wederkerigheid in de markt wil introduceren en ervoor zorgt dat de gebruikswaarde die de gemeenschap voortbrengt niet zomaar gekaapt kan worden door zuiver commercieel gerichte bedrijven. De commons blijven vrij beschikbaar voor iedereen die ertoe bijdraagt, inclusief ethische bedrijven die zich inzetten voor sociale en maatschappelijke doelen. Een kapitalistisch bedrijf moet betalen voor de gebruikswaarde. Op die manier komt er ook een financiële stroom op gang ten gunste van de organisatie die de commons beschermt en beheert.

Kwesties voor het sociaal-cultureel werk?

Onze sector belichaamt zeer sterk enkele van de eerder vermelde kenmerken van P2Pnetwerken (eigenaarschap als uitgangspunt, de gedachte dat iedereen wel ergens goed in is, openheid en transparantie, strijden tegen sociale ongelijkheid…). Onze sector is ook sterk in het ondersteunen en stimuleren van lokale veerkracht (het derde domein van het kwadrant).

Waar we echter nog heel wat te leren hebben en nog een weg te gaan hebben, is volgens Bauwens hoe we van deze lokale veerkracht naar de Global Commons kunnen gaan. Overal poppen verschillende kleinschalige initiatieven op. Sterk initiatieven. Maar spelen wij als sociaal-culturele organisaties ook geen rol in het opschalen en zichtbaar maken van deze initiatieven? Veel organisaties zijn sterk in het versterken van de lokale veerkracht, maar hebben misschien minder slagkracht om een grotere zichtbaarheid te creëren.

De boodschap die Bauwens geeft, is “Kijk naar elkaar, versterk elkaar en laat al de verschillende initiatieven samenwerken en samenstromen!” Stel sociale charters op, richt een massatijdschrift op, oefen druk uit op de wereld van politici… . En moeten wij als sector misschien een gelijkaardige rol opnemen als die van P2P Foundation… ?

Literatuur

  • We hebben een digitale sociaaldemocratie nodig in DeWereldMorgen
  • De wereld redden: mutualiseren van kennis volgens Michel ‘p2p’ Bauwens in DeWereldMorgen
  • Michel Bauwens, pionier van de peer-to-peer economie in MO

blog burgerinitiatieven, duurzaamheid

Lees ook

nieuws - 27/09/2018

#cleanekleren in jouw organisatie?

blog - 08/12/2020

Pulse neemt je mee op digitale praktijksafari bij Hof van Busleyden

blog - 13/11/2019

Mogen we je voorstellen aan onze nieuwe goedlachse collega: Nele

Over Emilie Van Daele

Emilie Van Daele is gebeten door de ontwikkeling van sociaal-culturele werkers. Daarnaast volgt zij nauwgezet het reilen en zeilen van de werksoort bewegingen op. Burgerschap en burgerinitiatief, de functies en de methodiek van het SCVW, het zijn allemaal thema’s waar Emilie graag met jou kennis en ervaring over uitwisselt.

  • E-mail
  • Tel: 02 215 27 08

Primaire Sidebar

Overzicht

  • Sociaal-cultureel werk moet ergens over gààn
  • Superdiversiteit
  • Inbound marketing voor nonprofits: vertel je verhaal
  • Growfunding/BXL
  • De communicatie­medewerker als contentmanager
  • Online campagnevoeren: Wat we kunnen leren van de Ice Bucket Challenge
  • 9 Tools voor kennismanagement – deel 1
  • 9 Tools voor kennismanagement – deel 2
  • Peer-to-peer in het sociaal-cultureel volwassenen­werk?
  • Solidariteit bevorderen via social media
  • Niet voor zwartkijkers: de SWO-ART
  • Een Facebookpagina voor je vereniging: 7 tips
  • Stilte! Een nieuw geluid
  • Leren van burger­initiatieven: ‘vitale coalities’
  • Trage vragen, oude verhalen
  • De kracht van je vereniging zit lokaal
  • Bottom-up werken met vrijwilligers
  • Ruimte voor initiatief
  • De kracht van een goed verhaal
  • Merhaba geeft holebi’s met migratieachtergrond een krachtige stem
  • Community of practice: professionals leren van elkaar
  • Wat drijft de innovator?
  • Afdelingsbegeleiding op maat
  • Van vrijwilligers­management naar betrokkenheids­management
  • Internationaal bewegings­werk: leer uit het verleden
  • Legale foto’s op je website
  • Voelschorten tackelen taboe rond dementie
  • Geef mee vorm aan de superdiverse samenleving
  • 1 miljoen Vlamingen zet zich vrijwillig in
  • De boer op met Voedselteams!
  • Vrijwilligerswerk: niet minder maar anders
  • AIF+: versterking in een wereld van diversiteit
  • Hoe lang leeft jouw beleidsplan?
  • Theater Tievo werkt aan een inclusieve samenleving
  • VtbKultuur brengt mensen samen met Planidoo
  • Leiderschap bij weerstand
  • Vrijwilligers, het DNA van Amnesty International
  • Van individu naar transitieambassadeur bij Vormingplus
  • Selfcity BXL: Brusselse burgerinitiatieven in beeld
  • Sleutelcompetenties voor een leven lang leren
  • Leiderschap als sleutel tot verandering in de superdiverse samenleving
  • Creatief omgaan met digitale technologie
  • Slim meten om je site te verbeteren
  • OefenSCHOLEN voor democratie
  • Dynamiek in groepen lezen
  • Dans als typologie voor de vrijwilligersorganisatie
  • Hallo politici slaat brug tussen burger en politiek
  • Sterke vrijwilligers door sterke communicatie
  • Delen en repareren met Netwerk Bewust Verbruiken
  • De rol van ‘etniciteit’ bij diversiteitsvraagstukken
  • Lobbyen bij de EU
  • Met welke freelancer ga jij in zee?
  • Drie toponderzoeken voor sterk sociaal-cultureel werk
  • Over educatie, verlangen en volwassenheid
  • Werken met talenten
  • Werken met tijdelijke ruimtes
  • Sociaal-cultureel werk in digitale transformatie
  • De gelukskaravaan
  • Sint-Pieters Deelt
  • Een blik achter de parlementaire schermen
  • Iedereen aan het roer: Commons Josaphat
  • De maatschappelijke oorzaken van burn-out
  • Marketing begint bij je missie
  • Samenwerken met de profit: de ethische code van FairFin
  • Als de supermarkt maar open blijft
  • Werken met ruimte in de stad
  • Cinemaximiliaan: woonkamer voor nieuwkomers
  • Timotheus vaart nieuwe wegen
  • Tips om vrijwilligers te waarderen
  • De ‘New Skills Agenda’
  • Vormingplus Waas-en-Dender gluurt bij de buren
  • Naar meer cultuurparticipatie met Pretloket
  • Peilen naar de impact van sociaal-culturele praktijken
  • De vier levensfasen van een afdeling
  • De 20 populairste berichten op je site
  • Denken vanuit de klant: werken met persona’s
  • Hoe lokale afdelingen en vrijwilligers inspireren?
  • ‘De coulissen’ en ‘de scene’: leven en werken in groepen
  • Van goed naar duurzaam medewerkersbeleid
  • Samen sterk
  • Bed, bad, brood en Bach?
  • Politiserend werken
  • In de voetsporen van ‘Van Gogh’
  • Prestatieverlies in groepen: hoe pak je het aan?
  • Loopt je communicatie volgens plan?
  • Groots denken over educatie
  • Het nieuwe leren 1 – Leren in de digitale samenleving
  • Succesvol begeleiden van veranderingsprocessen
  • Toestand vzw wint Ultima 2017 SCVW: 10 weetjes op een rij
  • De regio en de straat
  • Duurzaam denken over educatie
  • Het nieuwe leren 2 – Een gevarieerd leerlandschap
  • On the move
  • Het nieuwe leren 3 – De mechanismen van geconnecteerd leren
  • Motieven van vrijwilligers
  • Burgerinitiatieven in de participatiesamenleving
  • Het nieuwe leren 4 – software en platformen
  • “Eerst charmeren, dan attaqueren”
  • Het nieuwe leren 5 – Blended learning of online en offline combineren
  • In de juiste plooi: over patronen in groepen
  • Welke verandering heb jij voor ogen?
  • Een warm nest voor innoverende ideeën
  • Verander alles: Kempenaars bundelen de krachten
  • Je stakeholders betrekken
  • Missiegedreven vrijwilligersbeleid 1: bezield vrijwilligerswerk
  • Acht verschijningsvormen waartussen groepen balanceren
  • Wij- versus zij-denken en hoe eruit te geraken
  • De Maekerij: méér dan een hobbyclub
  • Over vroeger, morgen en nu
  • Missiegedreven vrijwilligersbeleid 2: visie op vrijwilligerswerk
  • Sharing is caring
  • Het nieuwe leren 6 – 7 gouden tips voor de lancering van je online cursus
  • Maak kennis met onze nieuwe collega
  • Waarom je nooit uit je woorden geraakt als je over groepen praat
  • Slapende reserves: een onethische hypotheek op onze dienstverlening?
  • David Troch: “slam poetry geeft je een frisse kijk op hoe je iets neerpent”
  • Guy Redig: “De sociaal-culturele sector heeft een identiteit nodig, een smoel”
  • Coachend leidinggeven is een basishouding, een attitude
  • Weg met de oude blanke man?
  • Zijn we in 2021 op weg naar échte Europese uitwisselingen?
  • In 2050 leren we om te werken én te leven
  • Genieten van de wijsheid van Paul Scheffer
  • 5 tips voor het opstellen van je beleidsplan
  • “Gebruik digital storytelling om mensen sociaal weerbaarder te maken”
  • 5 gouden tips voor nieuwkomers in het #SCVW
  • VIDEO-INTERVIEW: Pepijn Kennis over constructief activisme
  • Dit zijn de non-profit technologietrends van 2019
  • Maak kennis met onze nieuwe collega Paco
  • Chokri Ben Chikha: “Stereotypen kan je doorbreken”
  • Neemt jouw team deze 5 rollen op?
  • Zo maak je jouw organisatie ‘communicatieminded’
  • Afdelingsbegeleiding in 6 stappen
  • 5 lessen voor een digitale transformatie op maat van jouw publiek
  • Hoe kunnen we als middenveld het Europese beleid beïnvloeden?
  • Waarom je missie en visie ook je mantra moeten zijn
  • 3 waardevolle inzichten voor jouw bestuur
  • Rollen en functies: twee kanten van dezelfde medaille?
  • Moet je in onze sector wel een kwaliteits­handboek hebben?
  • Hallo micro: persoonlijke ver­halen uit super­divers Vlaan­deren
  • Stef Steyaert: “Onze democratie is niet in crisis, ze is in transitie”
  • Back to basics: luisteren naar je leden met ‘Sensemaker’
  • Mogen we je voorstellen aan onze nieuwe collega: Debbie
  • Maak kennis met onze nieuwe collega en Jack of all trades: Vincent
  • Mobiliseren met impact? Dit zijn de 10 tips van Climate Express
  • Ruben Mersch: “Nuance is veel sexyer dan de steriliteit van het grote gelijk”
  • Maak kennis met jouw nieuwe go-to-person en Deurnese ijsbeer: Silke
  • Mogen we je voorstellen aan onze nieuwe goedlachse collega: Nele
  • Tine Hens en Koert Debeuf laten in hun brieven kijken
  • Ik wil echt voorbij die ‘witte tranen’ geraken
  • Wat we van MAVEP kunnen leren over hoe we onze vrijwilligers waarderen
  • Zo ga je als organisatie bewust om met verandering
  • Investeren in een sociaal-cultureel project? Dat kan met een cultuurkrediet
  • Video: Fred Dhont over cultuureducatie
  • Een straffe praktijkbeschrijving: Over ‘t leven
  • We gaan op Erasmus en nemen mee …
  • HOW-TO: in 7 stappen succesvol een webinar organiseren
  • Webinar: Impactgedreven werken met ‘Theory of Change’
  • Liefde is … samen eten bij Cultureghem en De Ruimtevaart
  • Telewerken: tips en tricks
  • Jouw digitale gereedschapskist om samen te werken en te communiceren
  • Video & chat: welk platform moet ik kiezen?
  • Webinar: ‘Welk platform kiezen?’
  • Help! Mijn site is gehackt
  • Webcast: subsidieregelingen voor sociaal-culturele projecten
  • Hoe veilig is Zoom?
  • Samenwerken met andere organisaties: yay or nay?
  • Podcastgalore: wat de afwas me leerde over interculturaliteit
  • Corona: brandstof voor politiserend werken
  • 9 tips voor meer interactie in je virtueel vormingslokaal
  • Marit Ginevro: “Brave meisjes komen in de hemel, stoute meisjes overal”
  • Nieuwe vormen van verenigen: pionieren op een scharniermoment
  • Hoe kunnen gemeenten lokale burgerinitiatieven laten bloeien?
  • “Diversiteitscommunicatie is eigenlijk normaliteitscommunicatie: het hoort zo te zijn”
  • Videoreeks: een handelingskader om politiserend te werken
  • Briefwisseling Anya Topolski en Mark Elchardus over waarden en normen
  • Ode aan de sociaal-cultureel werker
  • AAN TAFEL MET ONZE MINISTER VAN CULTUUR
  • VIDEOREEKS: een nieuwe wereld na corona?
  • Zoomdebat: politisering in de strijd tegen racisme
  • Video-interview: Chantal Mouffe over de radicale democratie
  • Gratis replay: Hoe stel je je kritisch op tegenover Siri en Alexa?
  • Video-interview: waarom zwijgen geen optie is
  • Pulse neemt je mee op digitale praktijksafari bij Hof van Busleyden
  • Een cultureel vaccin voor de Oostendse woonzorgcentra
  • Betül Demirkoparan: “Theekransjes zijn leuk maar je mentaliteit is het belangrijkste, niet wat je eet of drinkt”
  • Amani El Haddad: “De persoonlijke banden in onze sector tonen dat sociaal-cultureel werk meer is dan wérk”
  • Els Vrints: “Als mensen zich gehoord zien, gebeurt er iets magisch”
  • Simon Luyts: “Laten we de coronacrisis gebruiken als hefboom voor verandering”
  • Maak kennis met deze ‘newbies’ binnen het decreet sociaal-cultureel werk
  • Spanningen in je team? Zo ga je ermee om
  • Welkom Joren!
  • Mogen we je voorstellen aan onze nieuwe collega: Zé Vandenhoeck
  • Van betrokkenheid naar vrijwillige actie in 3 bewegingen

Vormingsaanbod decreet

  • Geen evenementen

Footer

Over socius

  • Wat we doen
  • Wat we doen
  • Hoe we het doen
  • Bestuur
  • Maak kennis met het Socius-team
  • Prijspolitiek
  • Contact

Over deze website

  • Registreren
  • Inloggen
  • Vacaturebank
  • Vacature plaatsen
  • Gebruiksvoorwaarden & copyright
  • Privacyverklaring
  • Socius netwerklogin

Ook van ons

  • veranderalles.be
  • prettiggeleerd.be
  • Twitter
  • Facebook
  • LinkedIn
  • Slideshare
  • YouTube
Creative Commons Licentie

© 2021 · Socius - Steunpunt Sociaal-cultureel Werk · Sainctetelettesquare 19, 1000 Brussel · welkom@socius.be · 02 215 27 08