27
2024
Een warm deken van nabijheid
Burgerinitiatief, Sociaal-cultureel werken, Vrijwillige inzet
Een bredere blik op zorg en zorgzaamheid
Avansa regio Mechelen houdt de vingers aan de pols in de Mechelse regio. Ze creëren via projecten kansen tot ontmoeting en dialoog en maken ruimte voor de verhalen van mensen. Daarbij zijn de volgende thema’s hun rode draad: burgerschap, diversiteit, duurzaamheid, mediawijsheid en zorgen voor jezelf én elkaar.
Over zorgen voor jezelf én elkaar schreef Ellen Van Looy, educatief medewerker bij Avansa regio Mechelen, deze blog. Ze deed dat naar aanleiding van onze Trefdag sociaal-cultureel werk waar we onderzochten hoe cultuur kan bijdragen aan ons welzijn. Wil je meer weten over projecten met ‘zorgzaamheid’ als rode draad? Neem contact op met Ellen Van Looy: ellen.vanlooy@avansa-regiomechelen.be | 015 44 41 07
Foto © Lavinia Wouters
Als mens zijn we voorbestemd om in kleine, hechte gemeenschappen te leven en dagelijks op zoek te gaan naar voedsel. Delen en samenwerken waren vanaf de start van ons bestaan cruciale elementen. Een gemeenschap was nodig om te overleven. Vandaag trekken we niet meer rond. Lieten we voor ons sedentair bestaan wat van de hechtheid van onze gemeenschap los? Hoewel we vandaag nog aan groepen gehecht zijn en met steeds méér anderen, op grotere afstand verbonden zijn, is de aard van onze verbindingen veranderd. Ze zijn veel losser, minder sterk en omvattend.
De afgelopen decennia zien we ook duidelijke verschuivingen van de ‘wij-ik-balans’ naar het individu. Daarbij gaat het niet alleen over een grotere onafhankelijkheid van het collectief, maar voornamelijk van een verschuiving in de aard van collectiviteiten. Meer bepaald een verschuiving van de meer directe sociale omgeving (buren, de geloofsgemeenschap, verenigingen) naar anoniemere collectieve verbanden zoals groepen op sociale media, in virtuele werelden, werkgevers, of overheden.
Ellen Van Looy
Kunnen we vanuit het sociaal-culturele werk een perspectief toevoegen aan deze brede kwestie over maatschappelijk welzijn?
Wanneer het leven (even) wringt
De combinatie van minder hechte verbindingen en een anoniemer collectief, maakt dat we vandaag meer ‘alleen’ dragen. Je goed in je vel voelen, een hecht netwerk hebben, een zinvol leven kunnen leiden, omgaan met verlies… Het lijken meer en meer verhalen van individuele verantwoordelijkheid. Acties als ‘positief denken’, ‘uit je kot komen’, ‘fit en gezond leven’, ‘aan zelfzorg doen’, … We ondernemen ze vandaag voornamelijk alleen wanneer het leven wringt én het initiatief, de verantwoordelijkheid ligt bij onszelf.
Tegelijk zien we dat mentale welzijnscijfers er niet op verbeteren. Integendeel. We slagen er als samenleving niet in om een kentering teweeg te brengen in de stijgende lijn van depressies en burn-outs. Wat evenmin daalt, is het aanbod van de ‘welzijnseconomie’. We zien vandaag een wildgroei aan coaches voor begeleiding binnen alle levensdomeinen en wachtlijsten voor therapeuten en psychiaters blijven groeien. Dat laatste roept boven op de individuele aanpak ook vragen op over toegankelijkheid en betaalbaarheid.
We komen vroeg of laat allemaal in aanraking met ‘moeilijke dingen’ in ons leven. Dat kan gaan over zware, structurele lastigheden, maar ook dingen waar we in ons dagelijks leven op botsen, kunnen ons ’s nachts wakker houden en beroeren. Door ze meer ‘alleen’ te dragen, zouden we haast denken dat we de enige zijn die ploeteren of worstelen met lastigheden. Het hoeft geen betoog dat dat laatste een eenzaam gevoel in de hand werkt, boven op de moeilijkheden die het ons lastig maken.
Ellen Van Looy
Zorgzaamheid is een recept dat bijdraagt tot de kern van onze missie, die streeft naar een meer solidaire regio.
Empathie en zorgzaamheid als antwoord
Kunnen we vanuit het sociaal-culturele werk een perspectief toevoegen aan deze brede kwestie over maatschappelijk welzijn? Avansa regio Mechelen gelooft vastbesloten van wel, door breder naar ‘zorg’ te kijken. Door meer samen te dragen; meer samen te zorgen. Zeker niet door de rol van zorgprofessionals over te nemen, wel via betekenisvolle ontmoetingen en kleine, maar waardevolle gebaren. Empathie en zorgzaamheid als antwoord op het gemis van een sociaal collectief en meer oppervlakkige verbindingen. Zonder terug te gaan naar het sociaal collectief van weleer ‘onder de kerktoren’, maar in lijn met de noden en leven inde 21e eeuw. Een hedendaags sociaal collectief is een noodzakelijke maatschappelijke aanvulling van de broodnodige welzijns- en hulpverleningssector. Beiden zijn hard nodig om ons sociaal weefsel (terug) gezond te maken en te houden.
Het is geen toeval dat ‘zorgzaamheid’ in verschillende projecten van Avansa regio Mechelen terugkomt als rode draad. Het is een recept dat bijdraagt tot de kern van onze missie, die streeft naar een meer solidaire regio. Twee treffende voorbeelden maken dat concreet:
• Buur
Elkaar ontmoeten en zorgzaam samenleven draagt bij tot een warm wijkgevoel. Dat ondervonden we in de Mechelse buurt ‘Heembeemd-Klein Begijnhof’. In het voorjaar van 2024 brachten buurtbewoners samen met Avansa en fotografe Lavinia Wouters de verbinding in deze wijk in beeld. Waarom? Het zichtbaar maken van de zorgzame aspecten, brengt een nieuwe dynamiek op gang in de wijk: andere buren zijn geïnspireerd, willen meedoen of ontdekken wat buurtgenoten voor hen kunnen en willen betekenen. Die verbinding zien we in kleine, maar betekenisvolle relaties, initiatieven of plekken. Denk aan buren die samen een tuintje onderhouden, wekelijks afspreken aan het dienstencentrum om samen te wandelen, maar ook buurtbewoners die elkaar helpen met administratie of vertaalwerk. Het resultaat bewonder je op de website van Avansa of tot eind november via de openlucht fototentoonstelling in de wijk zelf.
Het fotoproject is slechts een begin. De verbeelding van deze warme dynamieken zet andere initiatieven in gang: nieuwe acties die buren met Avansa ondernemen om de wijk warmer, levendiger en zorgzamer te maken. We voelen het enthousiasme al borrelen!
Een warm wijkgevoel kan ook inspirerend zijn voor andere inwoners van de stad. De studenten NT2 van CVO Crescendo deden dit najaar de BUUR-fotowandeling en werkten nadien in hun lessen verder rond ‘je thuis voelen in een buurt’ en ‘betrokken worden bij je buurt’. De ene verbindende dynamiek voedt zo de andere.
Ellen Van Looy
De ene verbindende dynamiek voedt zo de andere.
• Meelevend Mechelen
Rouw, verlies en gemis zijn thema’s bij uitstek die ons allemaal raken. Toch blijven ze vandaag nog vaak onbesproken en verwerken we verlies nog al te vaak alleen. Het gevoel dat je er niet alleen voor staat, geeft nochtans troost en steun. Het helpt zelfs om verlies een plaats te geven.
Samen met andere partners in de werkgroep ‘Meelevend Mechelen’ zetten we in op het zichtbaar maken van verlies als universele ervaring. Meelevend Mechelen is een hefboom voor meer verbinding in een verdeelde samenleving. De activiteiten die we via deze samenwerking opzetten, zetten niet enkel in op troost. Ze stimuleren burgers om meer voor elkaar te zorgen en zichtbaar te maken wat we voor elkaar (kunnen) betekenen. Meer zelfs: we werken op langere termijn naar een sociaal collectief om verlies samen te dragen. Want niet alleen je naasten, maar ook je gezondheid, je thuisland of een job kunnen je heel dierbaar zijn. We engageren ons om verlies en gemis niet enkel bespreekbaar te maken in de typische periode bij het vallen van de bladeren. We streven ernaar dat mensen het jaar rond troost en steun bij elkaar kunnen vinden Wordt vervolgd!
