• Spring naar de hoofdnavigatie
  • Door naar de hoofd inhoud
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Socius.be

Steunpunt sociaal-cultureel

  • Twitter
  • Facebook
  • YouTube
  • Slideshare
  • Login
  • Start
  • Socius
    • Wat we doen
    • Hoe we het doen
    • Maak kennis met het Socius-team
    • Prijspolitiek
    • Zaalverhuur
  • Sector
    • Over de sector
    • Organisaties
    • Vacatures
  • Decreet
  • Agenda
  • Nieuws
  • Blog
  • Kennis
    • Artikels
    • Tools
    • Publicaties
  • Contact

In de juiste plooi: over patronen in groepen

24 januari 2018 door Gie Van den Eeckhaut

RodWaddington-Lic.CreativeCommons:https://flic.kr/p/bWx1Fb

Patronen in groepen vormen een interessant aangrijpingspunt voor groepsbegeleiders om de kwaliteit van het leren en werken in groepen te verbeteren. Patronen zijn zinvol, hoewel ze ook voor problemen kunnen zorgen. Hoe ga je als begeleider hiermee om?

Van in het begin

In groepen ontstaan altijd patronen. Mensen nemen vaste posities of rollen in. Deelnemer X neemt vaak als eerste het woord, deelnemer Y zorgt geregeld voor een lach en deelnemer Z bemiddelt wanneer er conflicten zijn. In groepen vormen zich gewoontes en vaste rituelen. Soms ligt zelfs de manier waarop we aan interactie doen ook vast, bijvoorbeeld: als deelnemer A iets zegt, is deelnemer B het vaak oneens met haar.

Patronen zijn nuttig én nodig. Ze zorgen voor enige voorspelbaarheid en veiligheid, ze reduceren spanning en onzekerheid. Door patronen weten deelnemers waaraan ze zich kunnen verwachten wanneer ze in een bepaalde groep vertoeven. Ze zorgen ervoor dat niet altijd opnieuw over alles moet gepraat of onderhandeld worden.

“Een voorbeeld: Tien weken lang gaf ik de cursus ‘werken met groepen’ in een vast lokaal aan een groep deelnemers die elkaar vooraf niet kende. De laatste week vroeg ik hen om aan te duiden op welke stoelen ze in al die bijeenkomsten hadden gezeten. Van de twaalf deelnemers waren er maar twee die niet altijd op dezelfde stoel hadden gezeten. En dat was vooral omdat ze te laat kwamen en niet het hele lokaal wilden oversteken voor het oog van de groep. Het vaste patroon van eigen ruimtes zorgt ervoor dat mensen zich veilig en zonder nadenken meteen kunnen neerploffen op hun ‘eigen’ plek. Ze weten zeker dat ze niemands ruimte verstoren.”

Ingesleten patronen

Groepspatronen ontstaan al meteen van bij de start van de vorming van een groep. Hoe ouder de groep, hoe dieper de patronen zijn ingesleten. Wanneer je die wil veranderen, zal dat jou als groepsbegeleider veel energie kosten. Je hebt er dus alle belang bij om groepen van bij het prille begin ‘in de juiste plooi te leggen’. De opstartfase van een groep bereid je best voor: zowel wat jouw methodiek als begeleidersstijl betreft. Wanneer je patronen ziet opduiken die je liever wil vermijden, is het belangrijk om meteen in te grijpen. In de beginfase is de kracht die je moet uitoefenen om ‘slechte patronen’ te veranderen immers nog klein. Patronen zitten dan nog vooral aan de oppervlakte.

“Wanneer ik interactief wil werken met een groep, gebruik ik vanaf het eerste moment technieken om die interactie te stimuleren. Ik laat mensen bijvoorbeeld per twee met elkaar ‘zoomen’ om vragen te bedenken en achteraf te delen met de groep. Ik laat mensen iets vertellen over hun eigen ervaring en vraag aan de anderen om daarop te reageren.

Wanneer ik in een nieuwe groep een vraag stel en er niet meteen reactie komt, dan laat ik de stilte even bestaan en stel ik de vraag opnieuw in een andere formulering met een duidelijke aanmoediging om te reageren. Vroeger werd ik zelf ongemakkelijk van stilte en loste ik dat op door zelf te antwoorden. Hierdoor leerde ik de groep dat je niet hoeft te reageren, de begeleider doet het zelf als je maar lang genoeg wacht. Een patroon dat de groep belemmert om interactief te werken.”

Patronen leveren winst op

Patronen leveren altijd voor de groep of voor bepaalde deelnemers een zekere winst op. Mensen verkrijgen door deze patronen iets wat ze belangrijk vinden: veiligheid, voorspelbaarheid, rust, structuur, aandacht of vrijheid. Of ze vermijden er net iets mee: een conflict, chaos, hard werken enz. Het is door deze winst dat mensen voor de instandhouding van het patroon pleiten.

Soms is een patroon niet leuk of ronduit vervelend. Maar zelfs in dat geval wint er iemand wel iets bij. Wanneer je een negatief patroon wil veranderen, kan je je verwachten aan weerstand. In dit geval zal je de betrokkenen moeten overtuigen dat er met het nieuwe patroon ook waardevolle ‘winst’ gemaakt kan worden. Het nieuwe patroon is in dit geval een waardige vervanger.

“Deelnemer G weegt zwaar op de groepswerking door voortdurend over alles te klagen en te zagen. Hij verwerft daardoor aandacht, erkenning en invloed – maar op een negatieve manier. Wil je dat patroon veranderen, dan moet je zoeken naar een waardig ‘winstalternatief’. Iemand die zaagt en klaagt en daardoor in de spotlights staat, kan misschien nog gelukkiger worden wanneer hij een prominente en positieve rol krijgt in de groep, bijvoorbeeld als verantwoordelijke voor een bepaalde taak.”

Meer weten?

Wil je je graag verdiepen in de dynamiek van groepen? Bekijk dat zeker de blogs ‘Prestatieverlies in groepen’, ‘Leven en werken in groepen’ en ‘Dynamiek in groepen lezen’.

blog agogisch handelen

Lees ook

tools - 20/10/2014

Competenties en grondhouding

artikels - 08/09/2013 Foto: -Salvaje- Lic. Creative Commons

Levenslang en levensbreed leren

artikels - 18/09/2017 Foto: Koen Broos iov. Socius

Een middenveld dat burgerinitiatieven ondersteunt

Over Gie Van den Eeckhaut

Gie legt met plezier het nieuwe decreet sociaal-cultureel volwassenenwerk aan je uit. Maar ook maatschappelijk innoveren en groepsdynamica blijven hem boeien. Gie is daarnaast aanspreekpunt voor de gespecialiseerde vormingsinstellingen.

  • E-mail
  • Tel: 02 215 27 08

Primaire Sidebar

Trefwoorden

202118 agogisch handelen81 armoede22 Beleidsplan_21252 beleidsplan_bijlages21 burgerinitiatieven38 burgerschap5 communicatie35 competenties14 cultuureducatie8 digitaal41 diversiteit32 duurzaamheid30 Europa48 interculturaliteit74 levenslang leren21 onderzoek44 organisatieontwikkeling130 overheid86 participatie42 projectoproep13 sociaalcultureel94 vrijwilligers52

RSS Slideshare

  • Webinar 'Online kennisoverdracht' 15 februari 2021
  • Van plek naar gedeelde Wij-k 8 december 2020
  • De Oasis Game en de gemeente Wetteren - Tuur De Moor (gemeente Wetteren) en Sebastiaan Kennes (Oasis Game) 7 december 2020
  • 'CitizenDev, connecteurs en ABCD' - Piet Van Meerbeek (BRAL) 6 december 2020
  • Werken met burgers - Katrien Loots (Vormingplus Kempen) en Nele Vanderhulst (Socius) 6 december 2020
  • Samenvatting handelingskader politiserend werken 27 oktober 2020
  • Inspiratiemoment 'Burgerinitiatieven laten bloeien' - 22 september 2020 21 september 2020

Recent

Volg de uitreiking van de Ultimas op 18 mei live op VRT NU

14 april 2021

Foto: Etienne Boulanger - unsplash.com

Subsidieronde 2021 sociaal-culturele projecten zet in op e-inclusie

14 april 2021

Je wilde een opleiding volgen, maar deed het niet?

6 april 2021

Neem deel aan de enquête over de toekomst van vrijetijdsparticipatie

2 april 2021

EU-financieringskansen voor de culturele, creatieve en audiovisuele sectoren

2 april 2021

Footer

Over socius

  • Wat we doen
  • Hoe we het doen
  • Bestuur
  • Maak kennis met het Socius-team
  • Prijspolitiek
  • Contact

Over deze website

  • Registreren
  • Inloggen
  • Vacaturebank
  • Vacature plaatsen
  • Gebruiksvoorwaarden & copyright
  • Privacyverklaring
  • Socius netwerklogin

Ook van ons

  • Twitter
  • Facebook
  • Slideshare
  • YouTube
Creative Commons Licentie

© 2021 · Socius - Steunpunt Sociaal-cultureel Werk · Sainctetelettesquare 19, 1000 Brussel · welkom@socius.be · 02 215 27 08