• Spring naar de hoofdnavigatie
  • Door naar de hoofd inhoud
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Socius.be

Steunpunt sociaal-cultureel

  • Twitter
  • Facebook
  • YouTube
  • Slideshare
  • Login
  • Start
  • Socius
    • Wat we doen
    • Hoe we het doen
    • Maak kennis met het Socius-team
    • Prijspolitiek
    • Zaalverhuur
  • Sector
    • Over de sector
    • Werksoorten
    • Organisaties
    • Vacatures
  • Decreet
  • Agenda
  • Nieuws
  • Blog
  • Kennis
    • Artikels
    • Tools
    • Publicaties
  • Contact

Werken met ruimte in de stad

28 oktober 2016 door Veerle Follens

LievenSoete-Lic.CreativeCommons:https://flic.kr/p/Dn6Kxt

Tijdens de zomervakantie ging Socius met een groep professionals op leerreis in Brussel. De focus van de driedaagse was ‘werken met ruimte in een stedelijke context’. Op het programma: verschillende praktijkbezoeken, gesprekken met inhoudelijk experten en heel wat reflectie- en doe-opdrachten. Deelneemster Veerle Follens bundelde haar inzichten in een persoonlijk verslag.

Het eeuwige en het tijdelijke in loci sancti

Met 20 jaar expertise in de bouw- en vastgoedwereld in mijn rugzak ben ik een beetje een vreemde eend in de bijt, op een leerreis voor ‘sociaal-cultureel agogen’. Hun kernopdracht is immers mensen elkaar laten ontmoeten. Zij werken hiertoe op de spanning tussen het sociale en het culturele. Maar… om dit voor elkaar te krijgen, moet je ze fysiek samen krijgen op de juiste (ontmoetings)plek, toch?

Vanuit een persoonlijke onderzoeksvraag

Eind 2014 schreef ik een publicatie ‘Maatschappelijk verantwoord vastgoed’, die de grote uitdagingen behandelt voor de Vlaamse maatschappelijke voorzieningen: collectief, sociaal-cultureel vastgoed zoals bv. scholen, woonzorgcentra, cultuur- en sportaccommodaties, kerken, enz. Buiten het gebrek aan afstemming tussen vraag en aanbod (b.v. onderbenutte kerken versus onvoldoende kinderopvang) en veel achterstallig onderhoud, rijst ook de minder becijferbare vraag naar het ‘maatschappelijke rendement’, want deze voorzieningen vormen geen doel op zich, maar een middel om meer welzijn in de samenleving te realiseren (bv. meer culturele bagage, beter onderwijs, zorg en gezondheid, meer tevreden burgers die zich verbonden en betrokken voelen bij een grotere gemeenschap, waar zij van betekenis voor zijn, enz.).

Binnen dit thema richt mijn focus zich vandaag op de behoefte aan binnen- en buitenruimtes die uitnodigen tot verbinding en zingeving. Religieus erfgoed ervaar ik bij uitstek als plekken met (onderbenut) potentieel op dit vlak. Tijdens deze leerreis nam ik dus mijn onderzoeksvraag mee: “Wat is er nodig om te komen tot een herwaardering van (de betekenis en bedoeling van) religieus erfgoed?”

Enkele belangrijke inzichten

 Waiting places

Een eerste eye-opener krijg ik van stedenbouwkundige Aurelie de Smet, die doctoreert op tijdelijk ruimtegebruik in stedelijke ontwikkeling. Zij onderzoekt hoe ‘waiting places’ een vliegwiel kunnen zijn om te herbestemmen in antwoord op maatschappelijk behoeftes in buurt, wijk, dorp en stad. Zij pleit voor de volgende stappen: “kijk en leer, monitor (map plekken en mensen), ondersteun (stel middelen ter beschikking en/of herzie wetgeving), evalueer wat werkt en integreer. Verder pleit Aurelie voor: “Stuur niet teveel, zie waiting spaces als te ontwikkelen ruimte en laat komen wat er nodig is.”

Bruggen naar Rabot

(c)Veerle FollensDaarna licht Evelyne Deceur haar tijdelijke project in Rabot/ Gent toe. De densiteit van de wijk valt op, alsook de werkloosheid, het lage inkomen en de mix van culturen. Arbeiderswoningen, sociale appartementen en torens bepalen het zicht van de wijk. In deze wijk is men aan het ‘overleven’ i.p.v. ‘samenleven’.

In 2013 stelt het stadsvernieuwingsproject: ‘bruggen naar Rabot’ zich tot doel de geïsoleerde positie van de wijk  te doorbreken via een aanbod van groen, kwalitatief wonen, retail en door engagement van bewoners te stimuleren. Het ene na het andere goedbedoelde initiatief faalt en men komt tot de conclusie dat het negatieve imago van de buurt (‘waar ik woon, wil ik niet leven’) bewoners en buurtwerkers stevig in de tang heeft. Mensen kennen elkaar niet en er is ook geen fysieke plek die ontmoetingen faciliteert.

Op dat moment wordt de oude Alcatelfabriek midden in de wijk afgebroken, wat een groot stuk grond braak laat liggen middenin een zeer dicht bebouwde buurt. Er komt een stuurgroep en men beslist om een creatieve betekenisvolle ontmoetingsplaats te maken van het terrein, waar projecten groeien, sociaal-culturele veranderingsprocessen  ontstaan en waar spanningen gezien, gehoord en bediscussieerd worden.

“Verbindingen tussen verschillende groepen maak je niet in (filosofische) discussies maar wel door mensen te betrekken op heel concrete vragen.”

Vanuit mensen die zin hebben om eraan te beginnen, worden er concrete stappen gezet als antwoord op de vraag naar groen, een voetbalveld, speelterreinen, een barbecue en een picknickbank. Door deze infrastructuur neer te zetten, wordt het mogelijk om iets tastbaars met de mensen te realiseren. Daarnaast geeft men ook aan jonge creatievelingen (uit heel Gent) plaats om te experimenteren op die plek.

Evelyne pleit ervoor om én met de mensen aan de slag te gaan én om infrastructuur neer te zetten om het ‘kleine ontmoeten’ (het gedeelde gaan zoeken tussen heel verschillende doelgroepen) mogelijk te maken via gedeelde ruimte (i.p.v. enkel gelijkgestemde groepen te gaan samen zetten). Verbindingen tussen verschillende groepen maak je volgens haar niet in (filosofische) discussies maar wel door mensen te betrekken op heel concrete vragen.

Samentuinen aan de kerk

Voorbeelden hiervan in mijn kerkverhaal zijn in Antwerpen reeds aan de gang. Op strategisch niveau denkt men na over de monumentale Sint-Pauluskerk, terwijl rond de kerk ondertussen een ‘samentuin’ het licht ziet van onderuit. Daar waar de betrokken macht (bisdom en overheid) strategisch en planmatig nadenkt over een aanbodgericht eindresultaat op lange termijn binnen de financiële mogelijkheden, gaat de focus van alternatieve actoren naar het zetten van creatieve (mogelijk schaalbare) stappen die op korte termijn een low budget antwoord bieden op prangende vragen (zoals bv. het verbeteren van de leefbaarheid), gebruik makend van de situatie en bondgenoten.

“Stuur niet teveel, zie waiting spaces als te ontwikkelen ruimte en laat komen wat er nodig is.”

Ook bij de herwaardering van religieus erfgoed blijft de hamvraag: “Hoe de kwaliteit van de wijk zelf omhoogtrekken en niet alleen een nieuwe bestemming aan de plek geven?”

Wat neem ik mee naar de toekomst?

Wat er ook van zij, religieuze gebouwen zeggen iets over hoe het individu zich verhoudt tot het collectief. Dient dan ook het proces om tot een gepaste herwaardering te komen, niet eerder in co-creatie dan verkokerd gevoerd te worden? Zou het opportuun zijn om kerken die wachten op een herbestemming open te stellen voor een ‘intermediate use’, waarbij het tijdelijke mogelijk naar het blijvende kan evolueren?

Er bestaat geen beter voorbeeld dan de gestripte (kunst)kerk van Bossuit om deze aanpak op het tactische niveau te illustreren. Hier besliste men de kerk te strippen en om te vormen tot gecontroleerde ruïne. De nieuwe ruimte kan door de gemeenschap gebruikt worden voor allerlei sociale en culturele evenementen. In dit opzicht wordt een religieuze ruimte opnieuw een gemeenschapsvormende, humaniserende plaats die ruimte kan scheppen op het niveau van het zingevingsproces.

En zo lijkt de cirkel rond… tactische buurt-, wijk- en stadsontwikkeling gaat immers o.a. over het leggen van spontaniteit aan de basis van stedelijke ontwikkeling (binnen een bepaalde strategische visie). Spontaan komen die zaken naar boven die een antwoord bieden op een lokale nood. Dit soort herontwikkeling betrekt de mens mee in de waarde van het wordingsproces van het samen ‘kerk’ maken.

Meer weten?

Heb je vragen over de leerreis? Neem dan contact op met Socius-medewerkster Emilie Van Daele.

blog agogisch handelen, duurzaamheid, participatie

Lees ook

blog - 27/06/2018 Foto: Citizenne

Sharing is caring

blog - 12/04/2017 SvennSivertssen-Lic.CreativeCommons:https://flic.kr/p/7Wh5FQ

Politiserend werken

artikels - 05/04/2016 Foto: John Morgan - Lic. Creative Commons

De functies van het SCVW

Over Veerle Follens

Veerle Follens was deelneemster aan de leerreis van Socius rond 'werken met ruimte in de stad' eind augustus 2016. Zij bundelde haar belangrijkste inzichten van de driedaagse in dit blogbericht.

  • LinkedIn
  • E-mail

Primaire Sidebar

Overzicht

  • Sociaal-cultureel werk moet ergens over gààn
  • Superdiversiteit
  • Inbound marketing voor nonprofits: vertel je verhaal
  • Growfunding/BXL
  • De communicatie­medewerker als contentmanager
  • Online campagnevoeren: Wat we kunnen leren van de Ice Bucket Challenge
  • 9 Tools voor kennismanagement – deel 1
  • 9 Tools voor kennismanagement – deel 2
  • Peer-to-peer in het sociaal-cultureel volwassenen­werk?
  • Solidariteit bevorderen via social media
  • Niet voor zwartkijkers: de SWO-ART
  • Een Facebookpagina voor je vereniging: 7 tips
  • Stilte! Een nieuw geluid
  • Leren van burger­initiatieven: ‘vitale coalities’
  • Trage vragen, oude verhalen
  • De kracht van je vereniging zit lokaal
  • Bottom-up werken met vrijwilligers
  • Ruimte voor initiatief
  • De kracht van een goed verhaal
  • Merhaba geeft holebi’s met migratieachtergrond een krachtige stem
  • Community of practice: professionals leren van elkaar
  • Wat drijft de innovator?
  • Afdelingsbegeleiding op maat
  • Van vrijwilligers­management naar betrokkenheids­management
  • Internationaal bewegings­werk: leer uit het verleden
  • Legale foto’s op je website
  • Voelschorten tackelen taboe rond dementie
  • Geef mee vorm aan de superdiverse samenleving
  • 1 miljoen Vlamingen zet zich vrijwillig in
  • De boer op met Voedselteams!
  • Vrijwilligerswerk: niet minder maar anders
  • AIF+: versterking in een wereld van diversiteit
  • Hoe lang leeft jouw beleidsplan?
  • Theater Tievo werkt aan een inclusieve samenleving
  • VtbKultuur brengt mensen samen met Planidoo
  • Leiderschap bij weerstand
  • Vrijwilligers, het DNA van Amnesty International
  • Van individu naar transitieambassadeur bij Vormingplus
  • Selfcity BXL: Brusselse burgerinitiatieven in beeld
  • Sleutelcompetenties voor een leven lang leren
  • Leiderschap als sleutel tot verandering in de superdiverse samenleving
  • Creatief omgaan met digitale technologie
  • Slim meten om je site te verbeteren
  • OefenSCHOLEN voor democratie
  • Dynamiek in groepen lezen
  • Dans als typologie voor de vrijwilligersorganisatie
  • Hallo politici slaat brug tussen burger en politiek
  • Sterke vrijwilligers door sterke communicatie
  • Delen en repareren met Netwerk Bewust Verbruiken
  • De rol van ‘etniciteit’ bij diversiteitsvraagstukken
  • Lobbyen bij de EU
  • Met welke freelancer ga jij in zee?
  • Drie toponderzoeken voor sterk sociaal-cultureel werk
  • Over educatie, verlangen en volwassenheid
  • Werken met talenten
  • Werken met tijdelijke ruimtes
  • Sociaal-cultureel werk in digitale transformatie
  • De gelukskaravaan
  • Sint-Pieters Deelt
  • Een blik achter de parlementaire schermen
  • Iedereen aan het roer: Commons Josaphat
  • De maatschappelijke oorzaken van burn-out
  • Marketing begint bij je missie
  • Samenwerken met de profit: de ethische code van FairFin
  • Als de supermarkt maar open blijft
  • Werken met ruimte in de stad
  • Cinemaximiliaan: woonkamer voor nieuwkomers
  • Timotheus vaart nieuwe wegen
  • Tips om vrijwilligers te waarderen
  • De ‘New Skills Agenda’
  • Vormingplus Waas-en-Dender gluurt bij de buren
  • Naar meer cultuurparticipatie met Pretloket
  • Peilen naar de impact van sociaal-culturele praktijken
  • De vier levensfasen van een afdeling
  • De 20 populairste berichten op je site
  • Denken vanuit de klant: werken met persona’s
  • Hoe lokale afdelingen en vrijwilligers inspireren?
  • ‘De coulissen’ en ‘de scene’: leven en werken in groepen
  • Van goed naar duurzaam medewerkersbeleid
  • Samen sterk
  • Bed, bad, brood en Bach?
  • Politiserend werken
  • In de voetsporen van ‘Van Gogh’
  • Prestatieverlies in groepen: hoe pak je het aan?
  • Loopt je communicatie volgens plan?
  • Groots denken over educatie
  • Het nieuwe leren 1 – Leren in de digitale samenleving
  • Succesvol begeleiden van veranderingsprocessen
  • Toestand vzw wint Ultima 2017 SCVW: 10 weetjes op een rij
  • De regio en de straat
  • Duurzaam denken over educatie
  • Het nieuwe leren 2 – Een gevarieerd leerlandschap
  • On the move
  • Het nieuwe leren 3 – De mechanismen van geconnecteerd leren
  • Motieven van vrijwilligers
  • Burgerinitiatieven in de participatiesamenleving
  • Het nieuwe leren 4 – software en platformen
  • “Eerst charmeren, dan attaqueren”
  • Het nieuwe leren 5 – Blended learning of online en offline combineren
  • In de juiste plooi: over patronen in groepen
  • Welke verandering heb jij voor ogen?
  • Een warm nest voor innoverende ideeën
  • Verander alles: Kempenaars bundelen de krachten
  • Je stakeholders betrekken
  • Missiegedreven vrijwilligersbeleid 1: bezield vrijwilligerswerk
  • Acht verschijningsvormen waartussen groepen balanceren
  • Wij- versus zij-denken en hoe eruit te geraken
  • De Maekerij: méér dan een hobbyclub
  • Over vroeger, morgen en nu
  • Missiegedreven vrijwilligersbeleid 2: visie op vrijwilligerswerk
  • Sharing is caring
  • Het nieuwe leren 6 – 7 gouden tips voor de lancering van je online cursus
  • Maak kennis met onze nieuwe collega
  • Waarom je nooit uit je woorden geraakt als je over groepen praat
  • Slapende reserves: een onethische hypotheek op onze dienstverlening?
  • David Troch: “slam poetry geeft je een frisse kijk op hoe je iets neerpent”
  • Guy Redig: “De sociaal-culturele sector heeft een identiteit nodig, een smoel”
  • Coachend leidinggeven is een basishouding, een attitude
  • Weg met de oude blanke man?
  • Zijn we in 2021 op weg naar échte Europese uitwisselingen?
  • In 2050 leren we om te werken én te leven
  • Genieten van de wijsheid van Paul Scheffer
  • 5 tips voor het opstellen van je beleidsplan
  • “Gebruik digital storytelling om mensen sociaal weerbaarder te maken”
  • 5 gouden tips voor nieuwkomers in het #SCVW
  • VIDEO-INTERVIEW: Pepijn Kennis over constructief activisme
  • Dit zijn de non-profit technologietrends van 2019
  • Maak kennis met onze nieuwe collega Paco
  • Chokri Ben Chikha: “Stereotypen kan je doorbreken”
  • Neemt jouw team deze 5 rollen op?
  • Zo maak je jouw organisatie ‘communicatieminded’
  • Afdelingsbegeleiding in 6 stappen
  • 5 lessen voor een digitale transformatie op maat van jouw publiek
  • Hoe kunnen we als middenveld het Europese beleid beïnvloeden?
  • Waarom je missie en visie ook je mantra moeten zijn
  • 3 waardevolle inzichten voor jouw bestuur
  • Rollen en functies: twee kanten van dezelfde medaille?
  • Moet je in onze sector wel een kwaliteits­handboek hebben?
  • Hallo micro: persoonlijke ver­halen uit super­divers Vlaan­deren
  • Stef Steyaert: “Onze democratie is niet in crisis, ze is in transitie”
  • Back to basics: luisteren naar je leden met ‘Sensemaker’
  • Mogen we je voorstellen aan onze nieuwe collega: Debbie
  • Maak kennis met onze nieuwe collega en Jack of all trades: Vincent
  • Mobiliseren met impact? Dit zijn de 10 tips van Climate Express
  • Ruben Mersch: “Nuance is veel sexyer dan de steriliteit van het grote gelijk”
  • Maak kennis met jouw nieuwe go-to-person en Deurnese ijsbeer: Silke
  • Mogen we je voorstellen aan onze nieuwe goedlachse collega: Nele
  • Tine Hens en Koert Debeuf laten in hun brieven kijken
  • Ik wil echt voorbij die ‘witte tranen’ geraken
  • Wat we van MAVEP kunnen leren over hoe we onze vrijwilligers waarderen
  • Zo ga je als organisatie bewust om met verandering
  • Investeren in een sociaal-cultureel project? Dat kan met een cultuurkrediet
  • Video: Fred Dhont over cultuureducatie
  • Een straffe praktijkbeschrijving: Over ‘t leven
  • We gaan op Erasmus en nemen mee …
  • HOW-TO: in 7 stappen succesvol een webinar organiseren
  • Webinar: Impactgedreven werken met ‘Theory of Change’
  • Liefde is … samen eten bij Cultureghem en De Ruimtevaart
  • Telewerken: tips en tricks
  • Jouw digitale gereedschapskist om samen te werken en te communiceren
  • Video & chat: welk platform moet ik kiezen?
  • Webinar: ‘Welk platform kiezen?’
  • Help! Mijn site is gehackt
  • Webcast: subsidieregelingen voor sociaal-culturele projecten
  • Hoe veilig is Zoom?
  • Samenwerken met andere organisaties: yay or nay?
  • Podcastgalore: wat de afwas me leerde over interculturaliteit
  • Corona: brandstof voor politiserend werken
  • 9 tips voor meer interactie in je virtueel vormingslokaal
  • Marit Ginevro: “Brave meisjes komen in de hemel, stoute meisjes overal”
  • Nieuwe vormen van verenigen: pionieren op een scharniermoment
  • Hoe kunnen gemeenten lokale burgerinitiatieven laten bloeien?
  • “Diversiteitscommunicatie is eigenlijk normaliteitscommunicatie: het hoort zo te zijn”
  • Videoreeks: een handelingskader om politiserend te werken
  • Briefwisseling Anya Topolski en Mark Elchardus over waarden en normen
  • Ode aan de sociaal-cultureel werker
  • AAN TAFEL MET ONZE MINISTER VAN CULTUUR
  • VIDEOREEKS: een nieuwe wereld na corona?
  • Zoomdebat: politisering in de strijd tegen racisme
  • Video-interview: Chantal Mouffe over de radicale democratie
  • Gratis replay: Hoe stel je je kritisch op tegenover Siri en Alexa?
  • Video-interview: waarom zwijgen geen optie is
  • Pulse neemt je mee op digitale praktijksafari bij Hof van Busleyden
  • Een cultureel vaccin voor de Oostendse woonzorgcentra
  • Betül Demirkoparan: “Theekransjes zijn leuk maar je mentaliteit is het belangrijkste, niet wat je eet of drinkt”
  • Amani El Haddad: “De persoonlijke banden in onze sector tonen dat sociaal-cultureel werk meer is dan wérk”
  • Els Vrints: “Als mensen zich gehoord zien, gebeurt er iets magisch”
  • Simon Luyts: “Laten we de coronacrisis gebruiken als hefboom voor verandering”
  • Maak kennis met deze ‘newbies’ binnen het decreet sociaal-cultureel werk
  • Spanningen in je team? Zo ga je ermee om
  • Welkom Joren!
  • Mogen we je voorstellen aan onze nieuwe collega: Zé Vandenhoeck
  • Van betrokkenheid naar vrijwillige actie in 3 bewegingen

Vormingsaanbod decreet

  • Geen evenementen

Footer

Over socius

  • Wat we doen
  • Wat we doen
  • Hoe we het doen
  • Bestuur
  • Maak kennis met het Socius-team
  • Prijspolitiek
  • Contact

Over deze website

  • Registreren
  • Inloggen
  • Vacaturebank
  • Vacature plaatsen
  • Gebruiksvoorwaarden & copyright
  • Privacyverklaring
  • Socius netwerklogin

Ook van ons

  • veranderalles.be
  • prettiggeleerd.be
  • Twitter
  • Facebook
  • LinkedIn
  • Slideshare
  • YouTube
Creative Commons Licentie

© 2021 · Socius - Steunpunt Sociaal-cultureel Werk · Sainctetelettesquare 19, 1000 Brussel · welkom@socius.be · 02 215 27 08