13
2025
Leren en luisteren naar verhalen over dekolonisatie
Dit is een blog van Stefaan Segaert, medewerker bij Hart boven Hard, naar aanleiding van de praktijkdag ‘Brusselse burgeriniatieven: focus op dekolonisering’ van Socius.
Dinsdag keek ik naar de laatste aflevering van Mobuto’s game, een ontluisterende reeks over Congo en de Belgische rol in de ontwrichting en uitbuiting van de voormalige kolonie. ‘s Ochtends op de trein naar Brussel herlees ik Dochter van de kolonisatie van Nadia Nsayi, ‘s avonds trek ik me terug met mijn notities in mijn vaste Marokkaanse koffiekroeg Al Massirat op de Stalingradlaan.
Donderdag 6 februari 2025 is een bewogen en leerrijke dag. Luisteren, reflecteren, verhalen van racisme en dekolonisatie laten binnenkomen. Eigen witte vlekken en geprivilegieerde vinkjes van Joris Luyendijck op het spoor komen.
Kuumba is niet Kumbaya aan het kampvuur
Gedreven door een heldere missie en met bakken energie staan Rihab en Aline van Kuumba ons te woord. De werking is verhuisd van Elsene naar Anderlecht. Wat ze doen klinkt als 1000 dingen tegelijk: een laagdrempelig huis voor en in een superdiverse buurt, rond het thema dekolonisatie werken via rake methodes, projecten met vrouwen en jongeren, partnerschappen met Rap op Stap, met het Willemsfonds en het Davidsfonds, peuterdansen en spelen van Afrikaanse gezelschapsspelen, lessen Swahili, ruimte geven aan storytellers en muzikanten, talenten van mensen van kleur een podium en springplank geven. En het lijkt wel alsof het beleidsbeïnvloedend werk dan maar in de vrije tijd moet. Van passie gesproken … veel respect.
Spinnenweb
20 deelnemers, we vormen een web van verhalen, een bol wol verbindt ons. Wat geeft mij energie in mijn job, wat drijft me?
Kringen die verbinden, we spreken privileges uit, waar we verandering van onderuit mogelijk achten. Ik kan in de pauzes netwerken met werkers en stagiaires uit Ninove, Sint-Gillis en Oostende, een begenadigde profvoetballer uit Denderleeuw speelt nu bij Namen. We houden van Hans Vanaken.
De West-Vlaamse Mediaraven , Broederlijk Delen, een collectief dat wil dekoloniseren aan de VUB. Onze universiteitsbibliotheken zijn zo wit en Europees. De pauzes zijn even interessant als de formele vorming. Nog een politieke babbel met Lotte Stoops, Brussels parlementslid. Ik noem haar de Tine De Moor van Brussel.
Op stap
Rebecca Thys van de Karel de Grote Hogeschool Antwerpen neemt ons mee op sleeptouw naar buiten. Waarom denken we dat alle geslaagde burgerinitiatieven spierwit zijn? Welke (machts)mechanismen spelen er mee waarom gekleurde burgerinitiatieven minder zichtbaar zijn en welk aandeel hebben wij als ‘ouder’ sociaal-cultureel werk daar in? Dekolonisering wordt ook ‘de-silencing’ genoemd. Hebben we daar een goede vertaling van?
Waarin verschillen burgerinitiatieven gedragen door Brusselse Roemenen of Kortrijkse Somaliërs of Turken in Gent van de eerste, tweede en derde generatie? Welke breuklijnen spelen er in die etnische organisaties? Kan je de deelgroepen begrijpen als je de ideologische breuklijnen van het thuisland of altijd evoluerende integratiedynamieken niet bestudeert?
Onze privileges en witte kijk (h)erkennen
Opnieuw Kuumba. Ze hebben de gave om op een ervaringsgerichte manier te werken met cursisten. We staan op die manier stil bij onze ingesleten clichés, Rihab is in Amerika geboren en Aline was lange tijd geen activist, nu overduidelijk wel …
Intersectioneel denken: het gaat niet enkel om huidskleur, om je geaardheid, om je gender … maar om dat alles tegelijk. Ella vzw is near.
Samen voor Morgen
Op de grens tussen Molenbeek en Anderlecht leren we de organisatie Samen Voor Morgen kennen. De Libanese keuken en de linzensoep is een streling voor het oog en onze tongen.
Ghizlane schetst de werking. Samen Voor Morgen met als geweldige baseline ‘Samen is het leuker dan alleen’ gaat over een mamacafé, boeken en kinderen en leesplezier, bouwen en reizen van een mobiele pizza-oven, de organisatie wil mobiele tools ontwikkelen die laagdrempelig verbinden.
Waarom hebben de kinderen in de wijken zo’n laag zelfbeeld? Waarom vertrekken we niet van onze gezamenlijke noden om de samenleving vorm te geven? Ghizlane lijkt het wat gehad te hebben met al dat categoriaal opdelen. En ze legt veel nadruk op de volgende grote kwestie: hoe kunnen we samen onze gedachten dekoloniseren?
Haar woorden en voorbeelden komen behoorlijk binnen, niet alleen bij mij, zie ik. De filmpjes en voorbeelden zijn pijnlijk. Hoe gastarbeiders in Oujda in 1964 worden gerekruteerd, het superieure en racistische druipt van de beelden. De effecten van de discriminerende haatspraak van Wilders, de tegenreactie op jongeren die in Nederland in een civiel-politieke tegenreactie schieten, online en offline. En waarom kwam Karrewiet niet langs op de site van Molenwest?
Op stap met Socius onder de bezielende leiding van Nele? Ik kan het iedereen aanraden, je wordt er een gelukkiger en blijer mens van.
Zo veel werk te doen
Wat staat ons te doen tegenover de verharding in de samenleving? Tegen het banaliseren en normaliseren van racisme?
Zwijgen is in alle geval geen optie. Ons verenigen, tegenmacht vormen, educatief en politiek en civiel met thema’s als dekolonisatie aan de slag gaan. Omstaanderstrainingen. Microkwetsuren én institutioneel racisme (h)erkennen en aanklagen.
Zaterdag staat de kwestie op de agenda van de Hart boven Hard-groep in Oostende. Op veel plekken wordt er toegewerkt naar 21 maart 2025.
Samen aan politiek doen, zorgen dat mensen zich een onderdeel van de samenleving voelen, je bewustzijn van wat armoede teweegbrengt. Multi-perspectivisme.
Tussen droom en definitie
De droom en definitie van Nadia blijft onverminderd overeind: ‘Dekolonisatie is een noodzakelijke weg in een multiculturele samenleving met een zwaar koloniaal verleden en talrijke koloniale erfenissen. Het gaat over investeren in een inclusieve maatschappij waarin iedereen zich én thuis voelt, én gelijke kansen krijgt én kan participeren’ (p. 190).
Grote vragen die blijven plakken
De wereld van vandaag is onherbergzaam voor heel veel groepen in de marges van de samenleving. Er is ‘Uitstoting’ (naar Saskia Sassen) op vele vlakken, het federaal regeerakkoord is er een illustratie van.
En dus rest de vraag: hoe kan sociaal werk zich voldoende bewust zijn van zijn politiserende taak om stem te geven aan uitgesloten groepen (en in één beweging: hoe kunnen we de aarde voldoende leefbaar houden?).
Zou Arendt dit het herstellen van de meerstemmigheid noemen?
