19
2020
Liefde is … samen eten bij Cultureghem en De Ruimtevaart
Vlaanderen wordt elke dag superdiverser. Voor sociaal-culturele organisaties en werkers die ook in de toekomst maatschappelijk relevant willen zijn, is het belangrijk om op die verandering in te spelen. Om hen hierbij te helpen organiseerde collega Silke Jaminé vorige maand een tweedaagse onderdompeling rond diversiteit en kansengroepen bij Cultureghem en De RuimteVaart. Het doel van de onderdompeling? Nieuwe doelgroepen leren kennen en drempels verlagen. In deze blog pent deelneemster Lize Breban van de vrouwenvereniging VIVA-SVV haar persoonlijke ervaringen en indrukken neer.
Tekst: Lize Breban
Dag 1: samen naar de Abattoir in Anderlecht
Een brede glimlach. “Hallo! Bonjour!”. Gecombineerd met kilo’s enthousiasme. Zo werden we onthaald bij Cultureghem, een prachtig lokaal initiatief in Anderlecht. Meer is er niet nodig om je welkom te voelen. Vooral niet als de sfeer zo aanstekelijk werkt. Cultureghem is een ontmoetingsplaats voor jong en oud waar er wordt gedeeld in de breedste zin van het woord: eten, ruimte en tools. Het doel van onze dag was meehelpen met hun project KOOKMET: samen met een bon-groepje (Brussels Onthaal voor Inburgering) maakten we een maaltijd met groenten en fruit die vrijwilligers de dag voordien op de markt verzameld hadden. Van voedseloverschot tot een heerlijk geurende stoofpot.
Toegegeven, in het begin was het voor iedereen een beetje onwennig. Maar de muziek op de achtergrond maakte een groot verschil en deed iedereen ontdooien, ondanks de frisse temperatuur. Het zit soms in de kleine dingen. Eten werkt gelukkig ook enorm verbindend. Iedereen eet, zo simpel is het.
“Eten werkt enorm verbindend: iedereen eet, zo simpel is het.”
Samen koken: je zet je samen aan tafel, bereidt een maaltijd, proeft samen en complimenteert elkaar achteraf uitvoerig. Je hoeft elkaar niet te kennen om samen te kunnen werken, koken en eten. Er mogen gerust stiltes vallen als je geconcentreerd je groentjes snijdt. En er mag al eens gelachen worden als iemand je mooi gesneden champignons plots bij het afval gooit. Tussendoor mag je stiekem eens proeven of nog wat bijkruiden.
De mensen die hun steentje bijdragen aan Cultureghem doen dit allemaal om heel diverse redenen. Sommigen koken graag, anderen willen voedselverspilling tegengaan. Sommigen zijn op pensioen, anderen zoeken werk. Sommigen wonen al jaren in de buurt, anderen nog maar net. Sommigen zijn op zoek naar een gezonde maaltijd, anderen vooral naar eentje die betaalbaar is. Sommigen komen voor de sfeer, anderen brengen die graag. Sommigen komen voor het gezelschap, om niet alleen te moeten zijn, anderen voornamelijk voor de goede maaltijd.
Dat er zoveel verschillende drijfveren zijn maakt het initiatief in mijn ogen net zo sterk: zo wordt er minder gefocust op de verschillen. Er zijn er veel, maar daar draait het niet om. Dat is niet belangrijk. Minder aandacht voor de diversiteit en meer focus op de solidariteit. Minder kijken naar onze verschillen en meer naar wat ons kan verbinden. Het gaat om wat we delen, want iedereen geniet van een lekkere maaltijd. Eten brengt mensen samen. Het brengt bepaalde verschillen op een interessante, leuke manier naar boven en doet andere verschillen naar de achtergrond verdwijnen.
“Een initiatief als KOOKMET focust niet op de verschillen, maar op wat ons kan verbinden.”
Bij Cultureghem kunnen ze rekenen op een grote pool van vrijwilligers en dat is helemaal niet verbazingwekkend. Ze betrekken mensen op een laagdrempelige manier en spreken hen persoonlijk aan. Ze werken goed samen met lokale partners. Ze zetten in op sfeer en teambuilding en luisteren naar hun deelnemers en vrijwilligers, naar wat zij willen en hoe Cultureghem daarop kan inspelen. Ik kan me voorstellen dat mensen zich hier gewaardeerd én gehoord voelen.
Ten slotte is er de prachtige locatie: Abattoir, een groot overdekt voormalig slachthuis. Alles draait rond en gaat door op deze locatie. Van en voor de buurt. De voedseloverschotten halen ze van de markt die er in het weekend plaatsvindt. Op woensdagen toveren ze met KETMET de Abattoir om tot een heuse overdekte speeltuin. Ze luisteren naar wat er leeft en spelen daarop in.
We stonden de hele voormiddag en middag buiten, maar vertrokken toch met een warm gevoel. Dat kwam voor een stuk door de lekkere warme maaltijd maar vooral door de sfeer, de gezelligheid, het enthousiasme en het warme onthaal.
Dag 2: uitgestelde koffie in Leuven
Twee weken later trokken we naar De RuimteVaart in Leuven, een vereniging waar mensen in armoede het woord nemen. Hoewel ik zelf van Leuven ben, geraakte ik de weg kwijt en kwam ik te laat binnen. Iedereen zat in een cirkel naast elkaar. Ik had het voorstellingsrondje net gemist, maar dat was ergens ook wel interessant. Zo was het voor mij in het begin even gissen wie medewerker, stagiair of vrijwilliger was. Iedereen kwam aan het woord en mocht zijn of haar zegje doen. Of niet. Alles op je eigen tempo. Meedoen aan de activiteiten was even vrijblijvend en laagdrempelig. Er waren verschillende opties waaruit iedereen kon kiezen. Je mocht ook gewoon ergens bij aansluiten, even komen kijken en erna iets anders gaan doen.
Er is ook een permanent koffiehoekje waar je de hele dag gratis koffie en thee kan drinken. Je moet niemand iets vragen, je wandelt gewoon binnen en je bedient jezelf. Iemand van een andere organisatie komt hier regelmatig met haar laptop zitten om wat te kunnen werken. Ook dat is mogelijk. Zo zorgt ze er ook voor dat ze stilletjes aan een herkenbaar gezicht wordt voor de vele passanten in De RuimteVaart. Het is net die herkenbaarheid die het mogelijk maakt om toenadering te zoeken op de meest eenvoudige manier: door er gewoon te zijn.
“De herkenbaarheid van bezoekers en mensen van andere organisaties maakt het mogelijk om toenadering te zoeken op de meest eenvoudige manier: door er gewoon te zijn.”
Ook deze dag was er een groepje dat samen aan de slag ging in de keuken en een giga ketel soep op tafel zette. Het lokaal zat ‘s middags goed vol, het was voor sommigen zelfs zoeken naar een plaatsje. “Tegenwoordig is er vaak zoveel volk”, hoorde ik iemand zeggen. Een spontane reactie van iemand anders: “Het eten is hier dan ook zo lekker!” Als ik aanschuif voor mijn kommetje soep, vallen mijn ogen op een blad dat ophangt met daarop de woorden “Liefde is… samen eten (in De RuimteVaart)”. En die liefde kon je zeker voelen. Of het nu was voor de soep, het niet alleen moeten zijn of voor elkaar.
In de namiddag mocht ik mee op een Enchanté-uitstapje. Met Enchanté bieden warme handelaars kleine diensten aan voor mensen die hier nood aan hebben. Diensten zoals een uitgestelde koffie: op een aantal plaatsen kunnen mensen een koffie aankopen, zodat iemand anders hier op een moment naar keuze gebruik van kan maken. We gingen op de koffie bij De Maekerij. Er hing een prikbord VOL met kaartjes voor uitgestelde drankjes. Het bord hangt goed in het zicht achter de kassa. Als je iets wilt bestellen zie je dus meteen of er nog kaartjes zijn, wat de drempel weer een beetje verlaagt. En de drempels naar gezelligheid, samen zijn, lekker en gezond eten of zelfs een koffie kunnen niet laag genoeg zijn.
“De drempels naar gezelligheid, samen zijn, lekker en gezond eten of zelfs een koffie kunnen niet laag genoeg zijn.”
Weeral was er op het einde van de dag dat warme gevoel. Deze keer kwam het wellicht deels door de warme choco die ik dronk, maar vooral door de warmte van de vrijwilligers, medewerkers en stagiairs. De RuimteVaart is voor hen duidelijk een tweede thuis. En ik kan hen enkel maar bedanken dat ze ons met open armen in hun living wouden ontvangen.
Deze onderdompeling is het resultaat van een samenwerking tussen De RuimteVaart, Cultureghem, bon en Socius.