15
2018
Missiegedreven vrijwilligersbeleid 2: visie op vrijwilligerswerk
Het afstemmen van jouw organisatiemissie op de individuele motivatie van vrijwilligers is noodzakelijk om tot missiegedreven en bezield vrijwilligerswerk te komen. Het is een afstemming die je met elke vrijwilliger opnieuw maakt, een soort van ruilrelatie. Wat verwacht de vrijwilliger vanuit zijn specifieke motivatie van jouw organisatie en wat heeft hij of zij te bieden? Wat heeft jouw organisatie te bieden aan de vrijwilliger en wat verwacht je? En hoe werken jullie samen aan de missie van de organisatie?
Belang van een visie op vrijwilligerswerk
De individuele ruilrelatie met vrijwilligers is ingebed in een bredere visie op het inzetten van vrijwilligers. Waarom werkt jouw organisatie met vrijwilligers? Wat is de bijdrage van vrijwilligerswerk aan het bereiken van de organisatiemissie (Van Droogenbroeck, 2011)?
Een visie op vrijwilligerswerk voorkomt problemen door een gebrek aan een gemeenschappelijk vertrekpunt. Bijvoorbeeld, over de mate en wijze waarop vrijwilligers betrokken zijn bij de besluitvorming in jouw organisatie. Ze legt ook de basis voor de relatie van jouw organisatie met (toekomstige) vrijwilligers, en helpt om zicht te krijgen op de relatie tussen vrijwilligers en professionals. Ten slotte vormt een visie op vrijwilligerswerk een belangrijk uitgangspunt om jouw organisatie te profileren naar de overheid en samenwerkingspartners (de Gast & Hetem, 2018).
Over het muurtje kijken
Bedenk dat het belangrijk is om over het muurtje van jouw eigen organisatie te kijken. Denk naast de vrijwilligers binnen jouw organisatie zeker ook na over de bijdrage die andere vrijwilligersorganisaties, burgerinitiatieven en niet georganiseerde burgers kunnen leveren aan jouw organisatiemissie (de Gast & Hetem, 2018).
De drie i’s
Om in kaart te brengen waarom jouw organisatie met vrijwilligers werkt, kun je stil staan bij de drie i’s: ideologische, inhoudelijke en instrumentele redenen. In die redenen zit ook de bijdrage van vrijwilligers aan de organisatiemissie vervat en de omkadering die je als organisatie aan vrijwilligers biedt (de Gast & Hetem, 2018).
Ideologische redenen
Wat wil jouw organisatie bereiken door de inzet van vrijwilliger? Het gaat over samenwerking tussen mensen zonder dat financiële overwegingen of arbeidsrelaties een rol spelen. Sociaal-culturele organisaties verwoorden dit vaak en op verschillende manieren: vrijwilligers vormen het hart of de hoeksteen van de organisatie, schragen de organisatie, vervullen een prominente rol in het beleid van de organisatie, maken maatschappelijke kwesties zichtbaar … enz. De ideologische invalshoek kan ook inhouden dat je een specifieke doelgroep een kans wilt geven door het bieden van laagdrempelig vrijwilligerswerk (bv. mensen met armoede-ervaring bij Welzijnsschakels).
Inhoudelijke redenen
Jouw organisatie doet beroep op vrijwilligers omdat ze iets toevoegen wat niet of minder kan gedaan worden door professionals. Ervaringsdeskundigheid inbrengen (bv. familieleden van psychiatrische patiënten bij Similes). Een gelijkwaardige relatie bewerkstellingen (bv. burgers die andere burgers stimuleren om voedsel via de korte keten te verbruiken in de voedselteams). Specifieke kennis hebben (bv. de vrijwilligers bij Tuinhier vzw die nog weten hoe oude groenten geteeld worden). Of de motor vormen van vernieuwing (bv. de communities van vrouwen rond samen lezen, breien of in beweging zijn die van onderop ontstaan bij Liberale Vrouwen).
Instrumentele redenen
Vrijwillige inzet is handig en goedkoop, er kan meer bereikt worden met de inzet van vrijwilligers. Instrumentele redenen komen minder voor in het sociaal-culturele volwassenenwerk en vinden we eerder terug binnen het welzijnswerk waar hoge werkdruk en besparingen ertoe leiden dat de inzet van vrijwilligers een kosteneffectieve manier is om de kwaliteit van de dienstverlening te waarborgen.
In de meeste organisaties bestaat een combinatie van de drie i’s. Dat is maar goed ook want zo spreek je als organisatie meerdere groepen (potentiële) vrijwilligers aan. Organisaties die alleen instrumentele redenen hebben om met vrijwilligers te werken, zien deze snel vertrekken. De meeste vrijwilligers engageren zich immers om ideologische en inhoudelijke redenen.
Waardenmuur
Een visie waarin het belang van vrijwilligerswerk voor het bereiken van de organisatiedoelen is verwoord, besteedt naast de redenen voor de inzet van vrijwilligers ook aandacht aan de waarden die jouw organisatie belangrijk vindt in het vrijwilligerswerk. De waardenmuur, die het Vlaams Steunpunt voor cultureel erfgoed vzw (FARO) en Heemkunde Vlaanderen vzw omschrijven in hun publicatie De vijf V’s van het vrijwilligersbeleid, is een interessante methodiek om samen met jouw vrijwilligers belangrijke waarden te identificeren en hun onderlinge samenhang te bepalen (FARO en Heemkunde Vlaanderen vzw, 2016). Enkele voorbeelden van waarden voor het vrijwilligerswerk zijn: op maat, diversiteit, open, deskundigheid en verbondenheid. Vanuit vijf waarden die iedereen onderschrijft, kom je tot drie kernwaarden en uiteindelijk vat je in één fundamentele waarde waar jullie vrijwilligersbeleid voor staat. Eindresultaat is jouw eigen waardenmuur.
Unieke bron
Onderliggend en fundamenteel aan elke visie op vrijwilligerswerk binnen het sociaal-cultureel volwassenenwerk is dat vrijwilligers een unieke bron vormen die je niet kunt gelijkstellen aan professionals.
Bronnen
- De Gast, W. & Hetem, R. (2018). Basisboek vrijwilligersmanagement: aansturen, begeleiden en ondersteunen. Bussum: Uitgeverij Coutinho, 238 p.
- FARO, Vlaams Steunpunt voor cultureel erfgoed vzw & Heemkunde Vlaanderen vzw (2016). De vijf V’s van het vrijwilligersbeleid: stappenplan voor een succesvolle vrijwilligerswerking in je erfgoedorganisatie. Brussel: FARO, 62 p.
- Van Droogenbroeck, I. (2011). Nieuw van alle tijden. Een vrijwilligersbeleid in organisaties. Tijdschrift domein Welzijn provincie Antwerpen, Themanummer Vrijwilligerswerk omkaderd, pp. 6-10.
- http://www.kwadraet.be/pdf/vrijwilligersbeleid_organisaties.pdf