Veerkracht en zelfredzaamheid boosten opleidingstraject van jongeren met beperking

Digitaal

Praktijk

Online Brake-Out houdt toekomstdroom scherp

Je bent jong en je wil wat. Het is het verhaal van alle 18- tot pakweg 30-jarigen, zonder onderscheid. Ook als een verstandelijke beperking of een ondersteuningsnood je pad bepaalt. Een inclusieve samenleving biedt relevante plekken voor iedereen, want zelfs aan de zijlijn zijn betekenisvolle rollen op te nemen. Brake-Out is een driejarige vormings- en praktijkopleiding voor jong-volwassenen met een beperking. Hun kompas naar de toekomst. Corona zette de opleiding plotsklaps on hold, maar zowel de format als de jongeren toonden hun veerkracht. Brake-Out delft nu ook online naar het talent dat toekomstdromen van jongeren met een beperking richting geeft.

Tekst: Hilde De Brandt

Vertrekken vanuit waardering. Dat is het handelsmerk van Brake-Out. ‘Ondersteuning van jongeren met een beperking, start erg vaak vanuit defectdenken,’ vertelt Tim Maenhout, coördinator van het project. ‘Wij gaan op zoek naar datgene wat wél goed lukt, en hoe de jongere niet vanuit zijn beperking, maar vanuit zijn talent een rol in de samenleving kan opnemen.’

Die rol is altijd een bijzondere. De jongeren die aan Brake-Out deelnemen, hebben een verstandelijke beperking, vaak in combinatie met andere aandoeningen. Ze zijn niet-toeleidbaar tot arbeidslijnen. ‘Ze staan,’ zo zegt Tim het, ‘in principe langs de zijkant van de maatschappij, wat niet wil zeggen dat ze er niet aan kunnen deelnemen.’

‘Drie jaar lang komen ze twee dagen per week samen. ‘We bieden hen een traject met vooral veel ervaringen,’ vertelt Tim. ‘Jongeren met een beperking worden vaak van veel werk- of vrije tijdservaringen uitgesloten. Die gaten trachten we te vullen. Het traject is intens en vraagt tijd. Iedereen heeft een eigen handleiding, maar bij deze jongeren zit ze nog meer verborgen, je moet een aantal hindernissen door. Naarmate de individuele droom duidelijker in zicht komt, zoomen we in op de betekenis voor de eigen omgeving. Dan wordt het meer een traject op maat van de jongere zelf. Dat betekent in het derde jaar vaak: stages en leerwerkplekken.

Bij slow learning is de druk niet te hoog en ligt ook niet op het eindresultaat. Ze hoeven niet na drie jaar hun rol klaar te hebben, belangrijk is dat ze anders kijken. Dat ze voelen: hoe sta ik in de wereld, hoe kan ik bijdragen?’

En toen kwam corona…

’En plots was het maart 2020 en leek niets nog mogelijk. Stilstaan is achteruitgaan, dat geldt nog meer voor onze jongeren. Leerinhouden gaan verloren, processen blijven onvoltooid. Dat wilden we niet laten gebeuren. Daar moesten we absoluut een oplossing voor vinden.

Op heel korte tijd schakelde het team over op digitaal samenwerken. Vanuit onze verschillende vestigingsplaatsen startten we de zoektocht naar hoe we het traject toch konden laten doorlopen. Ook voor de jongeren zou dat een experiment met nieuwe technologie betekenen. Intussen lijken Zoom en Teams heel normaal, maar we moesten die vaardigheden eerst zelf verwerven, om ze vervolgens naar de jongeren te brengen. En we wilden ook zeker zijn dat dit voor hen een goede oplossing was. Daarom hebben we hen eerst bevraagd. Of ze het wel zagen zitten. Of iedereen wel over de hardware beschikte om mee te doen. Of ze wel voldoende omringd waren om dit tot een goed einde te brengen. Dat vroeg aanvankelijk wel wat tijd, maar het was te belangrijk om de start juist te zetten.

Eens dat helder was, ontstonden er snel praktijken waarbinnen we elkaar toch weer konden ontmoeten. Ook dat was weer voor iedereen anders. Voor de ene was een zoomomgeving veel te druk, voor de andere werkte het net heel goed omdat het meer controle gaf. Uitzetten en gedaan. We zochten ook echt het medium dat het beste bij elke deelnemer paste.’

Toegevoegde waarde

’We begonnen leerinhouden aan te bieden via YouTube. We daagden onze mensen uit, vroegen hen resultaten door te sturen en filmpjes op te nemen. Het was – ook voor ons – een sterke leerperiode, maar we zagen de zelfredzaamheid op digitaal vlak gigantisch toenemen.
Het voordeel van YouTube was dat opdrachten niet live uitgevoerd moesten worden. Je kan kijken als het past, stopzetten, en weer verderkijken.  Dat was ook goed, want ieders thuissituatie was anders. Anderzijds was er ook de uitdaging om met vele huisgenoten dezelfde computer te gebruiken. Dan bracht de telefoon soelaas.

Mediawijsheid was een thema waar we al langer mee bezig waren, maar opeens kreeg het vanuit de nieuwe noden een enorme boost. Het werd de sleutel voor participatie. Zo hadden we er niet eerder naar gekeken. We deden wel eens iets met foto’s of filmpjes, de rest komt wel vanzelf, dachten we. Plots gingen we elkaar in beeld brengen en werd het een vorm van verbinding. De waarde ervan steeg exponentieel. Het toffe was dat onze jongeren zelf waarde konden toevoegen. Ze bleven maar foto’s en filmpjes uploaden en delen.’

Sociale relevantie

‘De opdrachten bleven eenvoudig, maar betekenisvol en talentgericht. Kan je een taart bakken om iemand in de buurt gelukkig te maken? Zoiets vormde al snel de basis voor de spin-off ‘Brake-Out je kot’. Veel gasten met een beperking waren door het sluiten van de BUSO-scholen in een vacuüm terechtgekomen. De nood aan afleiding en structuur was heel groot. De digitale format liet toe dat we ook hen bij de challenges betrokken. Een simpele kwis, een fotowedstrijd online. Het betekende een wereld van verschil.’

Leerpunten, valkuilen en blijvers

’Het grootste leerpunt bestaat erin echt te blijven kijken naar de noden van je doelpubliek. Wees je ervan bewust dat de noden niet constant zijn, en snel kunnen veranderen. Focus op de dingen die ze echt willen en nodig hebben. Dat is heel cruciaal. Blijf vraaggestuurd werken. Corona deed de nood ontstaan om verbinding te leggen via digitale weg, en dat hebben we aangegrepen. Maar generaliseer met mate en blijf individualiseren waar nodig.

Blijf ontwikkelen achter de schermen, durf proberen, bijsturen en herbeginnen. De ideale weg vind je pas door te blijven zoeken. Je kan niet iedereen voortdurend bevragen, doe iets met spontane hints en feedback.

Onze organisatie is veel diverser geworden in tooling. De verschillende leervormen hebben allemaal hun plaats, we blijven zeker gaan voor de mix van on- en offline. Het aanbod wordt voortaan ook op een heel andere manier voorbereid. Er zijn geen geografische grenzen meer, we spreken elkaar veel vlotter vanuit Gent, Leuven, Brugge en Antwerpen. We vinden elkaar veel beter, en we kunnen het beste uit alle groepen voortdurend samenbrengen. Het programma en het team zijn hier veel sterker uit gekomen. De feedback dat we een houvast zijn gebleven in een moeilijke periode, maakt alle extra inspanningen meer dan goed.’

Zé Vandenhoeck