Zorg is geen zaak van ‘ikkigheid’

Digitaal

Praktijk

Wijwijwij.zorg zet solidariteit centraal

Corona heeft op vele plaatsen tot diepe reflectie en zelfreflectie geleid. Over de relevantie van de organisatie, haar werking, haar doelgroep en het snijvlak waar de passies van mensen en de missie van een organisatie elkaar ontmoeten. Daar ligt het antwoord op vragen als: wat willen we veranderen in de samenleving? En: wat kunnen we daar samen aan doen? Vermeylenfonds vroeg kunstenaar Ben Benaouisse een slogan te ontwerpen als voedingsbodem voor een project van solidariteit. Het werd een statement van verbinding tussen kunstenaars, mensen in armoede en zorgverstrekkers met… iedereen.

Tekst: Hilde De Brandt

‘Wijwijwij.zorg ontstond op het moment dat de witte lakens al wat grijs begonnen te worden en het applaus iets minder intens begon te klinken. Het leek ons tijd voor een campagne die alludeerde op zorg en zorgverstrekkers, maar ook op de onderlinge solidariteit.’ Dat zegt Frederik Dezutter, directeur van het Vermeylenfonds.

Jullie startten de campagne met focus op zorg in heel brede zin…

‘Zorg is geen zaak van ‘ikkigheid’. We horen te vaak dat we voor alles zelf, persoonlijk verantwoordelijk zijn. Vooral als het falen betreft. Door altijd de hoofdverantwoordelijke te zijn, wordt de solidariteit ondermijnd. We wilden tonen dat dit vooral niet geldt als het over zorg gaat. Daarom staat er drie keer wij: als statement tegenover het eeuwige ik. De campagne wou zorgverstrekkers onder de aandacht brengen, maar ook de solidaire zorg voor elkaar. Kunstenaars, maar ook mensen in armoede kwamen snel bovendrijven. Vooral in een stedelijke context leken zij snel ondergesneeuwd te raken, omdat alle sociale netweken wegvielen.’

Het werd een relatief kleine campagne met toch veel impact. Hoe deden jullie dat?

‘Het concept is van Ben Benaouisse. Hij is een bijzonder creatief en verkennend beeldend kunstenaar.  We nodigden hem uit om een slogan te bedenken die als gangmaker voor het project zou dienen. Het werd: wijwijwij.zorg, sober geprint op een wit blad. De associatie met een domeinnaam is bewust. Zorg is een bestemming die we samen waar moeten maken.

Het logo werd op kaartjes gedrukt en er ging een uitnodiging naar kunstenaars om de blanco zijde in te vullen. De vraag aan de kunstenaars was een volwaardige opdracht, geen charity. Ook dat is een belangrijk signaal. De kunstwerkjes die terugkwamen werden op een webshop geplaatst en te koop aangeboden voor het goede doel. Sommige werkjes werden op meerdere exemplaren gedrukt en konden als kaartje worden verzonden. Er waren evengoed unieke exemplaren of grotere objecten te koop.’

Hoe slaagden jullie erin een brede resonantie te realiseren?

‘Ben had intussen op de Brabantdam een pop-up geopend: ART GHENT. Dat was een belangrijk kanaal voor de zichtbaarheid in het straatbeeld. We moeten daar in het sociaal-cultureel werk meer over nadenken: hoe we de leegstand in winkelstraten bijvoorbeeld, en de economische opportuniteit kunnen aanwenden om betekenisvol en verbindend werk te doen.

In Gent liep in die periode ook de Armste Week. Herinner u, het wegvallen van de Warmste Week. Helemaal op die leest geschoeid werd een studio ingericht waar initiatieven voor mensen in armoede hun opbrengst aanboden. Wijwijwij.zorg was er één van. Het gaf ons niet alleen toffe vibes, maar ook een ongelooflijke reach. Het liet ons toe om relevante verbindingen te maken. We trokken naar zorginstelling De Veugel in Kortemark, en vroegen aan medewerkers wanneer ze zich gewaardeerd voelen in hun werk, maar ook waar ze drempels voelen. Dat was dus heel letterlijk de zorg voor de zorg. Maar we brachten ook kunstenaars in beeld. We nodigden gasten uit, maakten opnames en verspreidden de filmpjes op social media. Aan de andere kant had je dan de koper van de kunstwerkjes: hij kende de sterke zorgidee die achter zijn aankoop zat, wat voor hem een extra motivatie was om de aankoop te doen.’

Kan je een paar leerpunten benoemen?

‘Marketing is vandaag een vanzelfsprekend onderdeel van de processen. Dat gaat verder dan influencers. Het gaat over authenticiteit, over het in beeld brengen van praktijken. Organisaties zouden hierin veel sterker kunnen samenwerken, we hebben veel van elkaar te leren.

Je merkt dat je online meteen veel meer mensen kan bereiken, al moeten we daar zeker nog wat analysewerk op verrichten: is al wie passeert op YouTube ook echt een geïnteresseerde toeschouwer. Wat is de echte impact en betekenis van wat je doet? Online en offline hebben een andere impact. Bij online komt ook veel productiewerk kijken, we hebben daar zeker nog bijkomende knowhow nodig.

We zijn erg snel geschakeld van concept naar realisatie. We hadden dat beter moeten aftoetsen met de kunstenaars. We hadden ook veel sterker kunnen connecteren met kunstenaars in andere steden. Er was interesse van overal, er waren meer mogelijkheden geweest. Daarover hadden we vooraf beter moeten nadenken.’

Blijft de format bestaan?

‘We laten wijwijwijwij.zorg voorlopig rusten. De zorggesprekken zijn afgesloten. Online zijn in de webshop nog een paar dingen te koop, maar er komen er geen meer bij. De pop-upzaak was tijdelijk en is intussen ook dicht. De tijd is wat hij is. Het heeft weinig zin om te gaan duwen aan iets wat zijn tijd heeft gehad. Dat kan je ook positief zien. Het is niet negatief als iets voorbij is, het gaat er net om in te zetten op de kracht van het moment. Je moet als team durven bekijken waar je tijd bijsteekt, en wat je laat rusten. De focus van de organisatie moet heel juist staan. Mensen engageren zich niet meer zoals vroeger op basis van een brede ideologische getrouwheid, maar op basis van hun passies. Het is nodig om vandaag heel sterk je unieke positie te definiëren en vandaaruit samen te werken met mensen die samen met jou impact willen nastreven.’

Hoe zorgde corona voor verandering in de organisatie?

‘Corona is een reflectiemoment geweest buiten de buzz en huzz van het alledaagse. De vraag naar de essentie is op vele plaatsen expliciet gesteld. En zo zitten we dicht op de fundamentele taak van het sociaal-cultureel werk: durven uit uw kader te denken.

Ook in deze context blijft onze bekommernis: hoe kunnen we mee verschil maken. Voor wie? We werken outreachend, het idee dat ‘de mensen wel naar ons zullen komen’ hebben we al lang losgelaten. Wij moeten inspanningen doen om op een andere manier naar mensen toe te stappen. De maatschappelijke complexiteit is zo toegenomen, dat je niet meer kan spreken over doel- en kansengroepen. Het gaat erom mensen in hun kracht te zetten. We zien graag volle zalen, we ontwikkelen activiteiten om veel volk te bereiken. Daar is niets mis mee, maar het is meer dan dat. De rijkdom van het opzoeken van praktijken is ook klein durven gaan. Dingen gaan proberen, uitzoeken wat hun impact is. Het succes ervan ligt niet meer in de opkomst alleen. De vraag aan het einde van een activiteit moet zijn: wie hebben we verbonden vandaag?’

Zé Vandenhoeck