mrt
12
2018

Digitaal: een nieuw organisatiemodel

Digitaal

Blog

Digitalisering grijpt diep in onze samenleving in. Neem Uber of AirBnB als voorbeeld: dankzij slimme digitale technologie slagen deze bedrijven erin om, zonder zelf één voertuig of hotelkamer in bezit te hebben, een succesvol en gebruiksvriendelijk alternatief te bieden voor de klassieke taxi- en hotelindustrie. Of kijk naar de snelle groei van e-commerce: Amazon, Zalando en Bol.com leggen de traditionele kleinhandel behoorlijk het vuur aan de schenen.

Digitale disruptie treedt op wanneer nieuwkomers erin slagen gevestigde praktijken te vervangen door nieuwe diensten die beter tegemoet komen aan wat de gebruiker wil. Disruptie, aldus Jo Caudron, co-auteur van het boek “Digital Transformation”, betekent niet dat onmiddellijk iedereen van de nieuwe digitale mogelijkheden gebruik zal maken; de klassieke manieren van werken blijven geldig, maar verliezen steeds meer terrein. Disruptie treedt op vanaf het moment dat de uitdager (Uber, Zalando, AirBnB, …) het kantelpunt bereikt waarop voldoende mensen voor die nieuwe speler kiezen.

Beluister de keynote van Jo Caudron op www.socius.be/sociaal-cultureel-werk-in-digitale-transformatie/

Digitalisering grijpt diep in, ook in het sociaal-cultureel werk 

Digitale disruptie is niet enkel een probleem van commerciële bedrijven. Kijk bijvoorbeeld naar de sector van de openbare bibliotheken. In een samenleving waarin massa’s informatie digitaal en vaak gratis beschikbaar zijn, staat de bestaansreden van de bibliotheek onder zware druk. Jo Caudron beschrijft deze situatie met de metafoor van de kikker: dankzij digitale technologie slagen nieuwe spelers erin om moeiteloos over je organisatie heen te springen: je hebt geen bibliotheek als intermediair meer nodig, via het internet heb je immers rechtstreeks toegang tot alle nodige informatie.

Ook in de sfeer van het sociaal-cultureel werk merk je gelijkaardige evoluties.

De Antwerpse bewonersvereniging Park Spoor Noord startte in 2014 een petitie om van het oude rangeerstation een park te maken. Ze plaatsten ook alle documentatie over bouwvergunningen, structuurplannen en studies online, door iedereen te raadplegen. Dankzij de beschikbaarheid van allerlei online tools konden ze mensen mobiliseren en een stem geven, zonder dat daar een “echte”, klassieke organisatie aan te pas kwam.

Een eigen website opzetten ligt immers in het bereik van iedereen en een petitie starten op platformen als petities24.com is zo gebeurd.

Nog een voorbeeld uit de sfeer van leren en educatie. Over een oneindig aantal onderwerpen vind je videotutorials en online cursussen, en ook communities waar je terecht kan met je vragen. Het nieuwe leren gebeurt informeel, vanuit een concrete behoefte van de lerende, op het moment dat de lerende zelf kiest. Waarom zou je dan nog een cursus volgen bij een gevestigde onderwijs- of vormingsorganisatie, als je online alles vindt wat je nodig hebt, voor een prikje of zelfs helemaal gratis, en op een plaats en tijdstip die je zelf kiest?

Buurtnetwerk Hoplr is een startup uit Gent die als bedoeling heeft de sociale interactie op het niveau van buurten en wijken te verbeteren.  Bewoners kunnen er een oproep plaatsen om spullen te lenen, initiatieven aankondigen, verkeersonveilige situaties melden of gewoon elkaar beter leren kennen. Toegang krijg je enkel als je in de buurt woont, toegangscontrole gebeurt op basis van je adres. Op dit moment zijn al tientallen Vlaamse en Nederlandse buurten actief op het buurtnetwerk.

Stuk voor stuk geven deze initiatieven, in mindere of meerdere mate,  een nieuwe invulling aan wat we in het sociaal-cultureel werk als onze kernopdrachten beschouwen. Soms is dat gewoon een verbetering van vertrouwde processen en manieren van werken, maar even vaak gaat het om radicaal nieuwe praktijken. Digitale transformatie raakt aan de kern van wat we als sociaal-cultureel werk kennen en herkennen, en wat we onder sociaal-culturele praktijken verstaan.

Digitale transformatie: een nieuw organisatiemodel

Bij het horen van het begrip digitalisering denk je wellicht op de eerste plaats aan het automatiseren van leden- en deelnemersadministratie of het verzorgen van je aanwezigheid op Facebook en Twitter. Maar het gaat veel verder dan dat. De echte kern van digitale transformatie is niet besparen of digitaliseren, maar wel meer gebruikersgericht werken, op een vernieuwende manier inspelen op nieuwe, maatschappelijke behoeften en maatschappelijk relevant blijven.

Digitale transformatie kan verschillende vormen aannemen: het kan klein beginnen bij het verbeteren van bepaalde deelprocessen, en uitgroeien tot een diepe en alomvattende organisatieverandering, waarbij je je hele interne en externe werking anders organiseert. Het gaat in elk geval om meer dan ICT op zich: het uitgangspunt is de maatschappelijke meerwaarde die je als organisatie wil toevoegen, en hoe technologie je daarbij kan helpen.

Stel jezelf bijvoorbeeld deze vragen:

  • Hoe kan ik het engagement en de interactie bevorderen bij mijn medewerkers, vrijwilligers, leden of gebruikers?
  • Hoe kan ik een betere en snellere dienstverlening realiseren door het inzetten van online tools zoals sociale media, specifieke apps of een chatbox op mijn website?
  • Hoe kan ik de silo’s binnen mijn organisatie afbreken en beter intern samenwerken, bijvoorbeeld door het opzetten van een sociaal intranet?
  • Hoe kan ik mijn kennis en hulpmiddelen beter delen via online leermaterialen en handleidingen of het online ter beschikking stellen van publiciteitsmateriaal?

Digitale transformatie is in de kern verandering brengen. Innoveren om in de toekomst relevant te blijven. Het gaat niet zozeer om het beter leren inzetten van digitale technologie om meer mensen lid van je vereniging te maken of te laten deelnemen aan je cursussen. Het gaat erom een antwoord te bieden op het feit dat in het digitale tijdperk mensen zich op een andere manier verenigen en op een andere manier leren.

Dat betekent dat je een aantal aannames waarop je je werking tot nu toe impliciet of expliciet vormgaf, opnieuw aan je missie moet gaan toetsen. Wat kan je gemeenschapsvormende opdracht, zoals je die tot nu toe invulde als ”lid worden van mijn vereniging”, voor de digitale generatie betekenen? En zijn er, behalve het organiseren van cursussen, nieuwe manieren te bedenken waarop je je educatieve taak kan invullen ten aanzien van deze digitale generatie?

Voor de jongere generaties, ons toekomstige publiek, zijn digitale oplossingen vanzelfsprekend.  Digitale tools bieden zoveel mogelijkheden dat de mensen die het thema genegen zijn, misschien je organisatie niet meer nodig hebben. Een paar tools verder en ze organiseren zichzelf wel en lopen met je stakeholders weg, waarschuwt digitaal strateeg Patrick De Sutter. Je hoort het inderdaad wel eens bij medewerkers van verenigingen: “Onze jongeren komen niet naar onze website of onze activiteiten. Ze organiseren zichzelf via Facebookgroepen.”

Digital first

Een “digital first”-strategie dringt zich dus op. Dit hoeft niet per se te betekenen dat het “product” zelf digitaal is, wél dat je digitale technologie op een efficiënte en innovatieve manier in je organisatie inzet om je aanbod en je manier van werken te verbeteren. Digital first is niet hetzelfde als digital only.  Je zal in het achterhoofd moeten houden dat een deel van je publiek niet mee kan of wil. Ook voor hen zal je nog steeds oplossingen moeten aanbieden.

Digitale transformatie begint met een sterke online aanwezigheid, met een goede website en een duidelijke strategie voor sociale media. Een strategie die vertrekt van je missie: hoe kan ik digitale technologie als middel inzetten om mijn maatschappelijke kernopdracht te realiseren, en niet enkel om mensen naar mijn bestaande aanbod toe te leiden? Een website die mobielvriendelijk (“responsive”) is en interessante, actuele en verhalende inhoud en oproepen tot actie bevat voor allerlei types bezoekers, van habitué tot toevallige surfer, is een startpunt.

Om digitale transformatie mogelijk te maken moeten alle mensen binnen je organisatie mee in het bad. Op elk niveau: van vrijwilliger en personeelslid tot bestuurder. Zorg er daarom voor dat in je raad van bestuur minstens één persoon zit die hier voor openstaat en besteed de nodige zorg aan het stimuleren van degenen die dat niet doen. Wil je digitale transformatie tot een succes maken, dan is de zichtbare steun van directie en bestuur een noodzakelijke voorwaarde.

Dit artikel is een bewerking van “Sociaal-cultureel werk in digitale transformatie” in Socius Magazine 2017. 

Meer lezen

www.socius.be/sociaal-cultureel-werk-in-digitale-transformatie/
www.scoop.it/t/innovatie/?tag=digitalisering


Hugo Callens

Hugo Callens

Scroll to Top