Wat is civiel sociaal-cultureel werk?

Het sociaal-cultureel werkveld is een breed werkveld waarop heel wat spelers actief zijn.

In de context van deze ‘Wegwijs sociaal-cultureel werk’ focussen we op het zogenaamd civiel sociaal-cultureel werk, met daaronder de erkende sociaal-culturele volwassenenorganisaties en burgerinitiatieven.

In het sociaal-cultureel werkveld onderscheiden we in de eerste plaats publieke en private initiatiefnemers. Als we het over publieke sociaal-culturele initiatieven hebben, i.e. initiatieven opgezet en georganiseerd door de overheid, denken we in de eerste plaats aan cultuur- en/of gemeenschapscentra en openbare bibliotheken.

Bij de private initiatieven maken we een onderscheid tussen marktspelers en civiele initiatiefnemers. Marktspelers handelen vanuit een winstoogmerk. Sociaal-culturele organisaties verhouden zich wel tot deze spelers, maar hebben zelf geen winstdoelstellingen. Civiele initiatiefnemers zijn organisaties, groepen of bewegingen waarin burgers uitdrukken waar ze met de samenleving naartoe willen. Ze doen dat door zich vrijwillig en op eigen initiatief te verenigen rond waarden die ze belangrijk vinden, rond overtuigingen die ze delen of rond maatschappelijke ambities die ze samen willen realiseren. Denk bijvoorbeeld aan (lokale) burgerinitiatieven.

Alle civiele initiatiefnemers streven naar maatschappelijk verandering. We maken een onderscheid in deze initiatieven op basis van hun erkenningsstatus. Heel wat civiele initiatieven binnen het sociaal-cultureel werkveld ontvangen een erkenning en/of financiële ondersteuning van de overheid. Die ondersteuning kan op verschillende niveaus plaatsvinden. Zo kan de afdeling van een vereniging een financiële tegemoetkoming ontvangen van een lokaal bestuur, maar een vereniging kan ook een subsidie ontvangen van de Vlaamse overheid om haar landelijke werking te ondersteunen. Afhankelijk van het opzet en de werking van het civiel initiatief vindt die ondersteuning op een ander beleidsdomein plaats: cultuur, jeugd, welzijn … Binnen al deze beleidsdomein kan je civiel sociaal-culturele initiatieven tegenkomen.

Het erkend sociaal-cultureel volwassenenwerk situeren we binnen het beleidsdomein cultuur, waar ook andere initiatieven onderdak vinden die we eerder plaatsen binnen de kunstensector, circussector, erfgoed of de amateurkunsten.

Je mag de scheidingslijn binnen het civiel sociaal-cultureel werk tussen het erkend sociaal-cultureel volwassenenwerk en burgerinitiatieven niet als ondoordringbaar beschouwen. Het erkend sociaal-cultureel volwassenenwerk kent heel wat initiatieven die eerder recent hun weg naar de sector vonden en die we vroeger bij de groep van de burgerinitiatieven rekenden.